تغییرات رواناب در ابعاد کرت در نمونه های خاک با بافت مختلف تحت رخدادهای یکسان باران شبیه سازی شده

تولید رواناب، در کنار تاثیرپذیری از ویژگی های باران و ویژگی های سطح خاک، از نوع خاک نیز تاثیر می پذیرد. این پژوهش با هدف بررسی تغییرات رواناب طی رخدادهای ثابت باران در خاک های با بافت مختلف در استان زنجان انجام گرفت. بدین منظور، پس از بررسی های اولیه، ۱۰ نوع خاک با بافت مختلف شناسایی و از عمق صفر تا ۳۰ سانتی متر نمونه برداری شد. آزمایش در قالب طرح بلوک های کاملا تصادفی سه بار تکرار شد. خاک ها به کرت هایی با ابعاد ۶۰×۸۰ سانتی متر و عمق ۲۰ سانتی متر در زمینی با شیب ۸ درصد انتقال یافت. کرت ها در معرض ۱۰ رخداد باران شبیه سازی شده با شدت ثابت ۵۵ میلی متر بر ساعت و مدت ۳۰ دقیقه با فاصله زمانی پنج روز قرار گرفتند. رطوبت خاک پیش از آغاز هر رخداد به روش وزنی اندازه گیری شد. زمان آغاز رواناب و حجم آن در هر کرت در هر رخداد باران اندازه گیری شد. نتایج نشان داد رطوبت خاک، زمان آغاز رواناب، و مقدار رواناب تحت تاثیر بافت خاک قرار می گیرد (۰۰۱/۰P<). رخدادهای بارندگی نیز اثری معنادار بر رطوبت خاک، زمان آغاز رواناب، و عمق رواناب داشتند (۰۰۱/۰P<). از رخداد اول تا رخداد چهارم رطوبت خاک و تولید رواناب افزایش و زمان آغاز رواناب به طور معنادار کاهش یافت. از رخداد پنجم به بعد، احتمالا به دلیل به پایان رسیدن نسبی تخریب ساختمان خاک، تفاوت چشمگیری در مشخصه های رواناب دیده نشد. بر اساس نتایج، بین زمان آغاز رواناب و نیز عمق رواناب و رطوبت خاک رابطه ای معنادار (به ترتیب ۰۰۱/۰P<، ۹۶/۰R۲= و ۰۰۱/۰P<، ۹۴/۰R۲=) وجود دارد.

کلیدواژه ها:

initiation time of runoff ، Runoff Volume ، Soil moisture content ، soil structure rainfall simulator