گذار از رویکرد کارکردگرا در فلسفه ذهن به رویکرد بدن مند

رویکرد «کارکردگرا» رویکردی معیار در دهه‎های اخیر در فلسفه ذهن و علوم ‎شناختی است که با الهام از علوم کامپیوتر و در مقابل انتقادهای وارد بر نظریات پیشین شکل گرفت و مغز را سامانه پردازشگری می داند که داده‎های حاصل از اشیاء و رویدادها را دریافت و به کمک مفاهیم پیشینی ذهن انسان، آنها را در قالب علائم و نمادهایی با کارکرد بازنمایانه ترجمه و ذخیره می کند؛ اما این رویکرد به لحاظ فلسفی با مشکلاتی همچون توجیه معناداری مفاهیم روبه روست. این مقاله با نگاهی تحلیلی می کوشد رویکرد «بدن مند» را به عنوان رویکردی جایگزین ناظر به حل این مشکلات ارائه کند.نگاه بدن مند، مشکلات کارکردگرایی را ناشی از نگاه ماشین‎وار، منفعل و فرمان بر آن به بدن می داند و به جای آن، ذهن بدن مند را با سه جزء معرفی می کند: ۱. سامانه «ادراکی-حرکتی» که به نوعی حضور مابازائی از اشیای خارجی را در ذهن معنادار می سازد؛ ۲. سامانه «مفهوم‎سازی» که اطلاعات حاصل از سامانه ادراکی-حرکتی را به هم مرتبط و متحد می سازد. ۳. فرایند «ساخت استعاره» هایی که حاصل سامانه مفهوم‎سازی هستند و در زبان روزمره، فرازبان و مفاهیم ریاضی به وفور دیده می‎شوند. این سه فرایند شناختی ذهن ما اغلب ناآگاهانه اند. نشان داده ایم که نگاه بدن مند به ذهن، آن را به مغز فرو نمی کاهد، بدن را صرفا سخت افزاری فرمان بر و مغز را فرمانده و پردازشگر داده‎های ادراکی نمی بیند و مفاهیم را هم نه بازنمایی‎های نمادین از جهان بلکه شبیه‎سازهایی ذهنی از کیفیات حاصل از «تعامل بدن با جهان» می بیند. انسان (با تمام جنبه‎های وجودی‎اش) موجودی «در جهان» است و به عنوان «بخشی از جهان» با پیرامون خود در تعامل است و شکل گیری هر معنایی در ذهن محصول همین تعامل است.

کلیدواژه ها:

بدن مندی ، سامانه ادراکی-حرکتی ، سامانه مفهومی ، استعاره‎ها ، بازنمایی‎های نمادین