بررسی نظام های تولید و تنوع زیستی گیاهان دارویی و معطر در بوم نظام های کشاورزی استان قزوین

به منظور بررسی وضعیت نظام های تولید و تنوع زیستی گیاهان دارویی تحت کشت در بوم نظام های کشاورزی گیاهان دارویی استان قزوین، تحقیقی در سال ۱۳۹۰ در این استان صورت گرفت. بدین منظور، ابتدا با تهیه پرسش نامه ای نیمه ساختاری و انجام مصاحبه حضوری با کشاورزان استان، اطلاعات مربوط به وضعیت تنوع زیستی و نظام های تولید گیاهان دارویی در مناطق اصلی تحت کشت گیاهان دارویی شامل چهار منطقه از استان (تاکستان، آبیک، قزوین و الموت) جمع آوری گردید. سپس شاخص های مختلف غنا، تنوع و تشابه گونه ای محاسبه شد. نتایج نشان داد که در کل استان ۳۶ گونه دارویی مورد کشت قرار می گیرند، که بیشترین گونه های تحت کشت و کار عمدتا به سه خانواده نعناعیان، آفتابگردان و چتریان تعلق داشتند. حدود ۷۰% از نظام های کشاورزی تحت کشت گیاهان دارویی در مناطق مورد مطالعه نیز بر پایه نظام کشاورزی کم نهاده استوار بودند. در مناطق مورد مطالعه، غنای گونه ای در تاکستان، آبیک، قزوین و الموت به ترتیب ۱۶، ۱، ۲۴ و ۲۰ به دست آمد و مقدار شاخص شانون- وینر و یکنواختی گونه ای به ترتیب ۴۷/۰ و ۲۸/۰ برای کل استان به دست آمد. بر اساس شاخص تشابه سورنسون بین مناطق مختلف استان، بیشترین مقدار تشابه (۶۱/۰) بین مناطق تاکستان و الموت مشاهده شد و کمترین میزان تشابه بین مناطق آبیک با قزوین و آبیک با الموت (صفر) به دست آمد. بر اساس نتایج این پژوهش، تقریبا در بیشتر پارامترهای ارزیابی شده منطقه قزوین نسبت به سایر مناطق مورد بررسی، برتری نشان داد که شاید از مهمترین عوامل ایجاد کننده این تمایز بتوان به وجود صنایع تبدیلی گیاهان دارویی در این منطقه علاوه بر عوامل جغرافیایی اشاره کرد.

کلیدواژه ها:

تنوع گونه ای ، شاخص تشابه ، غنای گونه ای ، نظام کم نهاده