بررسی حجیت علم قاضی در فقه و حقوق ایران

در آیین دادرسی اسلام،علم قاضی به عنوان یکی از ادلهء اثباتی مورد پذیرش بیشتر فقیهان امامیه قرار گرفته است.اما حقوقدانان با استناد به علم برای اثبات دعاوی مخالف اند.این مقاله،پس از بیان دیدگاههای مطرح شده پیرامون این موضوع در فقه و حقوق،به بررسی مبانی نظریات می پردازد و با تحقیق در آیات،روایتها و دلایل مطرح شده در فقه،می توان دلایل معتبری برای اعتبار علم قاضی یافت.اما در میان استدلالهای موافقان و مخالفان،مواردی وجود دارد که موجه به نظر نمی رسد.باتوجه به دلایل مورد پذیرش،قلمرو اعتبار علم قاضی تعیین می گردد.بر این اساس ارزش اثباتی علم در دادگاهها،تنها برای قضات جامع الشرایط است.باوجود این استناد به علم برای اثبات جرایمی مانند زنا،صحیح نیست.علمی که اعتبار آن به اثبات می رسد،علم متعارف است،اما لازم نیست که این علم حسی باشد.با مطالعهء قوانین موضوعه ایران در می یابیم که علم قاضی به طور مطلق مورد پذیرش قرار گرفته است.یافته های این تحقیق ناهمگونی و تا حدودی فاصلهء مواد قانونی را از مبانی فقهی مورد پذیرش نشان می دهد.

کلیدواژه ها:

دادرسی ، علم قاضی ، ادلهء اثبات دعوا ، آیین دادرسی اسلام