ارتباط شاخص خودکفایی با مزیت های مقیاس و کارایی محصولات زراعی ایران (مطالعه موردی: گندم، جو و شلتوک)

امروزه با توجه به رشد روزافزون جمعیت و سیاستگذاری دولت در ارتباط با دستیابی به خودکفایی محصولات کشاورزی، بهبود کاراییتولید یکی از هدف های اساسی واحدهای تولید کشاورزی به شمار می رود. تحلیل روند افزایش تولید محصولات کشاورزی و سهم نسبیتوسعه سطح کشت و بهبود عملکرد آن میتواند در ارزیابی مجموعه سیاستها و راهکارهای اعمال شده جهت رسیدن به خودکفایی مفیدواقع شود. گندم، جو و شلتوک به عنوان یکی از اصلیترین موادغذایی و مهمترین محصول زراعی در کشور از جایگاه ای ویژه ای برخورداراست. در این مطالعه با استفاده از داده های سال زراعی ۹۷-۱۳۷۳ به بررسی سه شاخص خودکفایی، مزیت مقیاس و مزیت کارایی محصولات گندم، جو و شلتوک در ایران می پردازد. نتایج نشان میدهد، خودکفایی گندم و جو با نوسانات زیاد و روندی رو به کاهش همراهبوده است. باتوجه به روند تغیرات مزیت مقیاس می توان گفت کشت جو در مقایسه با گندم و شلتوک در ایران تمرکز بیشتری دارد و باتوجه به روند تغییرات مزیت کارایی، گندم و جو از عملکرد پایینی برخوردار هستند؛ که میتواند گویای فقدان یک استراتژی تولید مناسبباشد. تولید شلتوک چه از نظر خودکفایی و چه از لحاظ مزیت کارایی جایگاه مناسبی در ایران دارد. جهت آزمون ارتباط خودکفایی هرمحصول با مزیت های مقیاس و کارایی از آنالیز همبستگی توسط نرم افزار تحلیل آماری SPSS استفاده شده است. نتایج نشان میدهد،هیچ ارتباط معناداری بین خودکفایی محصولات منتخب با مزیت مقیاس و مزیت کارایی وجود ندارد؛ لذا، بهبود کارایی و سیاست هایمربوط به تقویت مزیت نسبی سبب بهبود خودکفایی نشده است و لازم است به منظور افزایش ضریب خودکفایی گندم و جو، سیاست هایساختاری تدوین و اتخاذ گردد.

کلیدواژه ها:

شاخص خودکفایی ، مزیت مقیاس ، مزیت کارایی ، محصولات غلات ، ایران