الگوهای برهم کنش جت های جنب حاره و جبهه قطبی در بارش های سنگین بهار و پاییز ایران

در این پژوهش برهم کنش جت­های جنب حاره و جبهه قطبی در بارش­های سنگین بهار و پاییز ایران (۲۰۱۷-۱۹۸۸) بررسی شده است. برای نیل به این منظور، پس از شناسایی منطقه بیشینه تغییرات جت­ها، با استفاده از تحلیل عاملی به روش مولفه مبنا (PCA) بر روی داده­های ارتفاع تراز ۵۰۰ هکتوپاسکال، چهار مولفه اصلی با تبیین ۸۲ درصد از پراش داده­ها تعیین شد. سپس با استفاده از روش تحلیل خوشه­ای، روزهای واقع در هر خوشه و با روش همبستگی درون گروهی، روز نماینده هر خوشه مشخص شد. همچنین با دریافت داده­های واگرایی، سرعت قائم جو (امگا)، تاوایی، رطوبت نسبی، رطوبت ویژه، دما و میانگین فشار تراز دریا از مرکز مطالعات میان مدت اروپا (ECMWF, European Centre for Medium-Range Weather Forecasts)، اثرات الگوهای برهم کنش جت­ها بر رخداد بارش سنگین بررسی شد. نتایج پژوهش نشان دهنده تاثیرات متفاوت سه الگوی برهم کنش جت­ها بر بارش سنگین است. به طوری که اثرات برهم کنش مستقیم ناشی از انطباق گردش واچرخندی جت جنب حاره بر گردش چرخندی جت جبهه قطبی باعث تمرکز بارش در ایستگاه­های محدودی شده است؛ اما تاثیر برهم کنش غیر­مستقیم ناشی از انطباق گردش چرخندی جت جنب حاره بر گردش وا­چرخندی جت جبهه قطبی، بارش­های گسترده­ای را در پی داشته است. همچنین برهم کنش متقابل حاصل مجاورت گردش­های وا­چرخندی جت جنب حاره و چرخندی جت جبهه قطبی، بر تشدید فرآیند جبهه­زایی و رخداد بارش در امتداد این جبهه­ها موثر بوده است. مجاورت گردش­های چرخندی جت جنب حاره و واچرخندی جت جبهه قطبی، برهم کنشی در پی نداشته و رخداد بارش سنگین در این الگو، فقط از گردش چرخندی جت جنب حاره متاثر شده است.

کلیدواژه ها:

بارش سنگین ، جت جنب حاره ، جت جبهه قطبی ، برهم کنش ، بهار و پاییز ، ایران