ارائه الگوی پیاده سازی، راهبری و سنجش فرهنگ ایمنی فرآیند در صنایع فرآیندی

زمینه و هدف: نتایج بررسی علل وقوع حوادث فرآیندی در صنایع بر اهمیت جنبه­های مختلف فرهنگ ایمنی فرآیند تاکید دارد. پژوهش حاضر با هدف طراحی الگوی سنجش فرهنگ ایمنی فرآیند انجام پذیرفت تا ضمن شناسایی نقاط قوت و ضعف فرهنگی، زمینه مناسبی جهت ارتقاء عملکرد مدیریت ایمنی فرآیند و در نتیجه کاهش یا حذف رویدادهای ناگوار فرآیندی فراهم گردد.روش بررسی: به منظور استخراج مبانی نظری، راهنماهای مرجع بین­المللی مدیریت ایمنی فرآیند با تمرکز بر الزام فرهنگ ایمنی فرآیند بررسی، ضمن تعریف معیارهایی، جامع­ترین مدل انتخاب و با استناد به مدل منتخب، مبانی کلیدی فرهنگ ایمنی فرآیند، مولفه­های ضروری تحقق آن­ها، فعالیت­های مورد نیاز جهت اجرای هر یک از مولفه­های ضروری و سطوح مختلف انتظارات عملکردی به تفکیک هر فعالیت اجرایی تبیین شد. براساس محتوای تولیدی، چک­لیست ممیزی سیستمی - میدانی و پرسش­نامه فرهنگ ایمنی فرآیند تنظیم و روایی و پایایی آن بررسی، سپس چک­لیست و پرسش­نامه در یک مجتمع پتروشیمی در سال ۱۴۰۱ تکمیل و نتایج تحلیل گردید.یافته­ ها: جامع­ترین مدل از منظر فرهنگ ایمنی فرآیند، راهنمای ایمنی فرآیند مبتنی بر ریسک مرکز فرآیند شیمیایی آمریکا است. روایی و پایایی مورد تایید پرسش­نامه و همچنین یافته­های حاصل از فرآیند ممیزی و پرسش­نامه­های تکمیلی در مطالعه موردی، نشان داد الگوی پیشنهادی در صنایع فرآیندی، عملیاتی و کاربردی است.بحث و نتیجه ­گیری: فرهنگ ایمنی فرآیند، عامل تعیین­کننده­ای در نحوه مدیریت ریسک­های فرآیندی می­باشد. الگوی پیشنهادی می­تواند به عنوان ابزاری مناسب جهت پیاده­سازی، راهبری، ارزیابی وضعیت، سنجش عملکرد و در نهایت نگهداشت و ارتقاء فرهنگ ایمنی فرآیند در صنایع فرآیندی مورد بهره­برداری قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

ایمنی فرآیند مبتنی بر ریسک ، فرهنگ ایمنی فرآیند ، سنجش فرهنگ ، صنعت فرآیندی