تحلیل پدیده گسترش مدارس در دمشق و حلب با تاکید بر دوره زنگیان؛ بر مبنای نظریه سرمایه بوردیو

در سده­ های ششم و هفتم هجری، نزدیک به چهل مدرسه در دو شهر مهم شام یعنی دمشق و حلب تاسیس شدند. اگر این شمار از مدارس تنها در دو شهر دمشق و حلب، با تعداد مدارس پیشین، به ویژه نظامیه­ ها که شمار قابل ملاحظه کم­تری داشتند، اما در عین حال در جغرافیای وسیع­تر و شهرهای بیشتری پراکنده بودند، مقایسه شود، این مهم آشکار می­ شود که مدارس دمشق و حلب را باید پدیده­ای در خور مطالعه از نظر انگیزه ­ها و عوامل موثر در ساخت آنان دانست؛ از این رو، پژوهش حاضر، ابتدا با بررسی مهم­ترین منابع تاریخی این حوزه با شیوه­ای کتابخانه­ ای، به اطلاعات توصیفی – تاریخی این مدارس دست یافته است؛ سپس با استفاده از نظریه سرمایه پی­یر بوردیو با روش تحلیل کیفی به تطبیق پدیده مدارس با اصول این نظریه دست زده است؛ این پژوهش کوشیده است به تعریفی گویا و کارآمد از نظریه سرمایه بوردیو بپردازد و در ادامه به کمک این چارچوب نظری نشان دهد که مدارس به عنوان سرمایه ­های فرهنگی موسسه­ محور به نقش آفرینی در توسعه میدان اجتماعی گفتمان دینی مذاهب شافعی و حنفی کمک کرده­اند و به­ عنوان عاملی برای فراجذب احترام نسبت به حکمرانان زنگی و در نتیجه، زمینه­ ساز توسعه سرمایه نمادین آنان، یعنی استمرار و افزایش مشروعیت نرم ایشان در جامعه نقش ­آفرین بوده­ اند.

کلیدواژه ها:

مدرسه ، زنگیان ، دمشق ، حلب ، نظریه سرمایه ، بوردیو