بررسی اثرات سمیت سلولی گیاهان آشیلا تالاگونیکا بوییز (Achillea talagonica Boiss) و آشیلا تینویی فولیا لام(A. tenuifolia Lam) به روش ارزیابی سمیت سلولی میگو آب شور (Brine Shrimp Cytotoxicity)

سابقه و هدف: جنس بومادران (Achillea) از خانواده کاسنی (Asteraceae) جایگاه قابل توجهی در طب سنتی ایران دارد. آشیلا تالاگونیکا و آشیلا تینویی فولیا دو نمونه از ۱۹ گونه یافت شده از این جنس می باشد که به طور وسیعی در مناطق شمالی ایران می روید. در این تحقیق اثر سمیت سلولی این دو گونه برای اولین بار به روش ارزیابی کشندگی میگو آب شور(Lethality Assay Brine Shrimp) بررسی شد.مواد و روش ها: این بررسی یک کارآزمایی بالینی است که در آن گیاهان پس از جمع آوری خشک و خرد شده و توسط حلالهای اتیل استات، متانول و متانول: آب (۱:۱) و به روش تراوشی (Percolation) مورد عصاره گیری قرار گرفتند. اثر کشندگی عصاره های تام بر لاروهای آرتمیا سالینا (Artemia Salina) در غلظت های اولیه ۱۰۰،۱۰ و ۱۰۰۰ میکروگرم بر میلی لیتر از عصاره مورد بررسی قرار گرفت. پس از دستیابی به نتایج اولیه، آزمایش در غلظت های ۲۵۰، ۵۰۰ و ۷۵۰ میکروگرم بر میلی لیتر به روش مشابه تکرار شد. نتایج حاصله تحت مطالعات آماری به روش تحلیل بر اساس حداقل انحراف از میزان متوسط (Probit analysis) قرار گرفت.یافته ها: از میان عصاره های مورد بررسی، عصاره اتیل استاتی و متانولی از هر دو گیاه با LC۵۰ کوچکتر از ۱۰۰۰ qM واجد اثرات سمیت سلولی و عصاره های هیدروالکلی با LC۵۰ بزرگتر از ۱۰۰۰ qM فاقد اثر شناخته شدند. عصاره اتیل استاتی گیاه آشیلا تالاگونیکا (Achillea talagonica) با LC۵۰ معادل ۴۱۳ qM موثرترین عصاره شناخته شد.استنتاج: هر دو گونه از جنس بومادران دارای اثرات سمیت سلولی می باشند و اثرات مذکور با افزایش قطبیت عصاره ها کاهش می یابد. می توان نتیجه گرفت که ترکیبات سمی موجود در این جنس، دارای ساختمانهای غیر قطبی می باشند. از دیگر سوی به یقین گلیکوزیدهای فنلی و آلکالوییدهای بتایینی که قطبیت بالایی داشته و در عصاره آبی - متانولی استخراج می شوند، نقشی در بروز اثرات ندارند.

کلیدواژه ها:

Âchillea talagonica ، achillea tenuifolia ، artemia Salina ، cytotoxic activity ، آشیلاتالاگونیکا(Âchillea talagonica) ، آشیلاتینوئی فولیا(Âchillea tenufolia) ، سمیت سلولی ، آرتمیا سالینا(Ârtemia salina)