تاثیر مواد افزودنی شیمیایی خاک بر میزان جذب و تجمع سرب و کادمیم در گیاهان بومی شمال ایران

سابقه و هدف : در دهه اخیر، کاربرد گیاهان جهت پاک سازی خاک های آلوده به ترکیبات آلاینده به ویژه فلزات سنگین افزایش چشمگیری داشته است. یکی از چالش های جدی در این روش، کاهش قابلیت دسترسی فلزات سنگین خاک توسط گیاهان می باشد. این پژوهش، جهت بررسی نقش ترکیبات شیمیایی فسفات آمونیوم، سیترات آمونیوم و EDTA بر میزان تحرک و قابلیت دسترسی سرب و کادمیم در خاک توسط گیاهان بومی استان مازندران انجام گرفته است. مواد و روش ها : دراین پژوهش از خاک اطراف بزرگراه و مناطق صنعتی و کشاورزی شهرهای آمل و بابل، به صورت کاملا تصادفی نمونه برداری شد. از ۳ گونه بومی گیاهان منا طق شما لی کشور با نام های گاوپنبه (Abutilon theophrasti)، گیاه تاج خروس وحشی (Amaranthus retroflexus) و ذرت (Zea maize)، استفاده شد. میزان غلظت سرب و کادمیم در نمونه های خاک و گیاه به کمک دستگاه جذب اتمی مدل Perkin-Elmer مدل ۶۰۳ آزمایشگاه آنالیز دانشگاه تهران تعیین گردید. یافته ها : بیشینه غلظت سرب (۵/۶۸۶، ۵۳۸، ۵/۲۶۴) بر حسب میلی گرم بر کیلوگرم به ترتیب در گیاهان ذرت، تاج خروس وحشی و گاو پنبه و بیشینه میزان کادمیم (۶۶، ۴۳، ۳۶) به ترتیب در گیاهان تاج خروس وحشی، گاو پنبه و ذرت وجود داشته که به تیمارهای حاوی EDTA مربوط می باشد. کمینه سرب، ۱۵ میلی گرم بر کیلوگرم در گیاه گاو پنبه و کمینه کادمیم، ۵/۵ میلی گرم بر کیلوگرم در گیاه ذرت وجود داشته که به تیمارهای دارای فسفات آمونیوم مربوط می باشد. میانگین سرب در اندام های هوایی گیاهان تاج خروس وحشی و گاو پنبه در تیمارهای EDTA و سیترات آمونیوم بیشتر از اندام های زیرزمینی (بر خلاف گیاه ذرت)، در حالی که غلظت کادمیم در کلیه تیمارها، در ریشه گیاهان بیشتر از ساقه و برگ بوده است. در این مطالعه، گیاهان ذرت و تاج خروس وحشی به ترتیب بیشترین میزان سرب و کادمیم را دارا بوده اند. استنتاج : با توجه به میزان جذب قابل توجه فلزات سنگین سرب و کادمیم موجود در خاک توسط گیاهان غیرخوراکی مناطق شمالی کشور (تاج خروس وحشی و گاو پنبه) و وجود غلظت های پایین فلزات سنگین در خاک های اطراف مناطق صنعتی استان های سرسبز شمال کشور، استفاده از تکنولوژی گیاه پالایی، گامی بسیار اساسی در راستای حفظ محیط زیست و تامین و ارتقای سطح سلامت در جامعه خواهد بود.

کلیدواژه ها:

Lead ، cadmium ، soil ، plants ، additives ، phytoremediation ، سرب ، کادمیم ، خاک ، گیاهان ، مواد افزودنی ، گیاه پالایی