بررسی دگرگونی الگوی مهاجرت بی رویه و تحقق اشتغال غیررسمی در کلانشهرها

مهاجرت و جابجایی جمعیتی نشان دهنده پویایی و تلاش انسان است. انسان هایی که در یک مکان جغرافیایی زمینه تلاش را برای خود محدود می دانند، به مهاجرت اقدام می کنند. ظهور و پیدایش محلات فقیرنشین (اعم از سکونتگاه های غیررسمی حاشیه شهرها و سکونتگاه های فقیر داخل شهر) هم در ایران و هم در جهان، همزاد و همراه پدیده مهاجرت و تا حدی پیامد آن بوده است. حاشیه نشینی در مقیاس وسیع و معنای جدید به دوره پس از وقوع انقلاب صنعتی در اروپا شروع شده و سپس از آنجا به سایر نقاط جهان گسترش یافته است. در ایران نیز پس از آغاز نوسازی اقتصادی و اجتماعی و دسترسی روستاها به خدمات جدید بهداشتی، آموزشی، مکانیزه شدن کشاورزی و تغییر الگوی مدیریت روستایی و همچنین، ظهور اقتصاد نفتی و قطع وابستگی به کشاورزی، مهاجرت های روستا – شهر آغاز شد که پیامد آن، پیدایش حاشیه نشینی اطراف شهرهای بزرگ بود؛ امروزه، بسیاری از کلانشهرها مقصد عمده مهاجرتهای روستا- شهری هستند. تسلط نقش خدماتی کلان شهرها در منطقه، برجسته بودن نقش تصمیم سازی در آنها، تمرکز سرمایه و فرصتهای شغلی از عوامل عمده ایجاد انگیزه مهاجرت به این کانونهای شهری هستند. در واقع، کلان شهرها به دلیل تعدد و تنوع نقش ها و کارکردهایشان، کانونهای تمرکز جمعیت، فعالیتها، سرمایه، امکانات و خدمات هستند. طبیعتا در مقایسه با سکونتگاههای روستایی، فرصتهای بیشتر و متنوع تری برای آموزش، اشتغال و اوقات فراغت عرضه می دارند؛ ازاین رو، مراکز اصلی جذب جمعیت از شهرهای کوچک و سکونتگاههای روستایی هستند(جارناسن و ترلیندسن، ۲۰۰۶). رشد نامتوازن اقتصاد جهانی سبب افزایش تضاد طبقاتی در شهرها شده که از پیامدهای آن، پدیده های موسوم به فقر شهری است. بخش چشمگیری از این افزایش جمعیت شهری، با درآمد پایین در شهرها زندگی می کنند. مهاجرت تنها عامل افزایش فقر شهری نیست و کنترل مهاجرت به شهرها نمی تواند سیاست مناسبی برای کاهش فقر شهری باشد.

کلیدواژه ها:

واژگان کلیدی: کلانشهرها ، مهاجرت ، حاشیه نشینی ، ساماندهی