نگاه نصر حامد ابوزید به نسبت جنسیت و سیاست در اسلام

یکی از مسائل مهم جوامع مسلمان چالش بر سر تعریفی امروزین از جایگاه اجتماعی  زن و زنانگی و نقش و کارکرد سیاسی - اجتماعی او در روابط و مناسبات حرفه­ای و مشارکت­های مدنی و حقوقی بویژه در عرصه کنشگری سیاسی است. در مسیر این مواجهه فکری و گفتمانی، اندیشوران جهان عرب بویژه نواندیشان دینی مسلمان در پی تبیین نظری مسئله و ارائه دیدگاه هایی رهگشا با تکیه بر بازخوانی روشمند و استناد و استنباط از متن قرآن و سایر منابع و متون دینی برآمدند. یکی از برجسته­ترین این متفکران در جهان عرب نصر حامد ابوزید، قرآن پژوه نام آشنای مصری است که در این پژوهش نظرگاه وی در موضوع چیستی رابطه سیاست و جنسیت در اسلام واکاوی و بررسی شده است. یافته های تحقیق با تکیه بر مبانی فکری ابوزید مبتنی بر مولفه­هایی مانند سکولاریزم، تاریخ مندی متون، تفاوت معنا و فحوا، هرمنوتیک فلسفی و رویکرد زبان شناختی این اندیشمند نونگر مسلمان حاکی از آن است که در بینش سیاسی اسلام گونه ای نسبت تساوی در امر زنانگی و مردانگی در مناسبات اجتماعی – سیاسی برقرار است. ابوزید در این معنا ضمن تلقی زنانگی به مثابه امری اجتماعی با خودداری از نقد گفتمان دینی، به نقد شرایط نابرابر سیاسی -جنسیتی حاکم بر جوامع عربی می پردازد که مردان در بستر دیرینه سلطه تاریخی خود بر فضای مناسبات اجتماعی در شرایطی نابرابر با به کارگیری ابزار قدرت سیاسی، نسبت سیاست و جنسیت را در عمل به سمت فراگیری هژمونی مردانگی بر حقوق سیاسی- اجتماعی زنان سوق داده­اند. مساله­ای که در واقع زنان را از موقعیت عاملیتی کنشگر و برخوردار از حقوق سیاسی و مدنی به تابعی منفعل مبدل نموده است. در این پژوهش بنحوی کیفی­نگر، از رویکردی اسنادی – توصیفی برای گردآوری و تحلیل داده ها بر پایه مطالعه و واکاوی مهم ترین آثار و متون منتسب به ابوزید و مرور استنادی سایر منابع شارح و ناظر به بررسی آثار و افکار او استفاده شده است.

کلیدواژه ها:

Nasr Hamed Abu Zaid ، hermeneutics ، femininity and politics ، tradition and sharia ، Quran ، tradition and modernity ، نصر حامد ابوزید ، هرمنوتیک ، زنانگی و سیاست ، سنت و شریعت ، قرآن ، سنت و مدرنیته