اثربخشی درمان مواجهه با واقعیت مجازی و مقایسه اثربخشی آن با کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی بر استرس شغلی و مولفه های آن در کارکنان دارای استرس شغلی

مقدمه: استرس شغلی را می توان جمع شدن عوامل استرس زا در وضعیت های مرتبط با شغل دانست که بیشتر افراد نسبت به استرس زا بودن آن توافق دارند و می­توان آن را به عنوان عامل مستقیم قصد ترک شغل در نظر گرفت پژوهش حاضر باهدف بررسی اثربخشی درمان واقعیت مجازی و مقایسه اثربخشی آن با درمان کاهش استرس مبتنی بر ذهن­آگاهی بر مولفه­های استرس شغلی کارکنان دارای استرس شغلی انجام گرفت. روش بررسی: طرح پژوهش از نوع نیمه آزمایشی پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل و مرحله ی پیگیری بود. جامعه آماری شامل کلیه کارکنان دارای استرس شغلی در یک شرکت خصوصی در شهر اصفهان  در سال ۱۴۰۰ بود. نمونه­ی پژوهش شامل ۴۵ کارمند بود که به شیوه نمونه گیری دردسترس انتخاب و بطور تصادفی در سه گروه ۱۵ نفری درمان واقعیت مجازی، درمان کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی و کنترل جایگزین شدند. افراد دو گروه مداخله در جلسات مداخله شرکت کردند؛ گروه آزمایش اول تحت هشت جلسه ی ۲۰ دقیقه ای به طور هفتگی درمان مبتنی بر واقعیت مجازی ، گروه آزمایش دوم تحت هشت جلسه ی هفتگی  ۴۵ دقیقه به استناد از بسته آموزشی کابات زین(۱۹۹۰ و ۲۰۱۳) قرار گرفتند، اما برای گروه کنترل، مداخله ای صورت نگرفت. شرکت کنندگان در سه مرحله به پرسشنامه استرس شغلی موسسه سلامت و ایمنی انگلستان استاینمتز(HSE) (۱۹۹۰) پاسخ دادند. داده­های پژوهش با تحلیل کوواریانس و آزمون تعقیبی بونفرونی و با استفاده از نرم افزار آماری SPSS۲۳ در دو سطح توصیفی و استنباطی تحلیل شدند.. نتایج: نتایج تحلیل کوواریانس و آزمون تعقیبی بونفرونی بیانگر آن بود که هر دو شیوه مداخله به طور یکسان و موثری سبب کاهش استرس شغلی در زمینه­های نقش، ارتباط، حمایت همکاران و تغییرات در کارمندان شده و اثر هر دو مداخله در طول زمان ثابت باقی مانده است (۰۱/۰>P). اگر چه هر دو شیوه مداخله سبب کاهش فشار و استرس شغلی کارکنان و مولفه­های استرس در زمینه­های حمایت مسئولین، کنترل و تقاضا شده و اثر آن در طول زمان نیز ثابت باقی مانده، اما درمان واقعیت مجازی در هر دو مرحله موثرتر بوده است (۰۵/۰>P). نتیجه­گیری: نتایج نشان داد دوره­های واقعیت مجازی و کاهش استرس مبتنی بر ذهن­­آگاهی می­تواند سبب کاهش تنش­ها و استرس شغلی پرسنل و کارکنان سازمان­ها شود.

کلیدواژه ها:

Virtual Reality Exposure Therapy ، Mindfulness-Based Stress Reduction ، Job Stress ، Employees ، درمان مواجهه با واقعیت مجازی ، کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی ، استرس شغلی ، کارکنان