خوانش معناشناسانه واژه «زقوم» در قرآن کریم با تکیه برروابط همنشینی و جانشینی

سال انتشار: 1402
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 134

فایل این مقاله در 21 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_TSHQ-7-12_006

تاریخ نمایه سازی: 18 مهر 1402

چکیده مقاله:

معناشناسی روشی ساختارگرا برای مطالعه معنای دقیق واژه ها در نظام زبان است، در این دانش حوزه های معنایی واژگان با بررسی همنشین و جانشین های واژه ها تعیین می شوند. این دانش در بررسی واژه های قرآنی و کشف لایه های پنهان معنایی آنها نقش برجسته ای دارد، مقاله حاضر قصد دارد با رویکرد معناشناسی بر اساس محورهای همنشینی و جانشینی به روش توصیفی –تحلیلیبهبررسیواژه«زقوم»درقرآنکریمبپردازد تا بدین وسیله مولفه های معنایی آن را استخراخ کند. واژه «زقوم» ۳ مرتبه در قرآن کریم آمده است. دارای بار معنایی منفی و تصویرساز عذابی سخت و سرانجامی شوم است؛ بنابراین استعمال قرآنی آن به حوزه عذاب و جهنمیان اختصاص دارد. در روند تحقیق مشخص شده که واژه های «شجر»، «فتنه»، «نزل»، «جحیم»، «طعام»، «طلع»، «آکل» و «حمیم»، رابطه همنشینی مکملی و اشتدادی با واژه قرآنی «زقوم» دارند. واژه «شجر» پربسامدترین واژه همنشین «زقوم» است کهدر تعیین واژگان جانشینش نقش بسزایی را ایفا می کند، رابطه «زقوم» در محور جانشینی شامل واژه های «خبیث و ملعون» است. و مفاهیم «خوراک و غذا، آزمایش، وسیله پذیرایی، اختصاص به جهنمیان، آتش، عذاب، طرد شده از رحمت، فساد و ناپاکی» مولفه هایی معنایی «زقوم» براساس رویکردی معناشناسانه می باشند. هسته معنایی «زقوم» (عذاب جهنمیان) است که بقیه مولفه های معنایی حول آن می چرخند.

نویسندگان

مجید محمدی

استادیار زبان و ادبیات عرب، دانشگاه رازی کرمانشاه، ایران.

فهیمه قربانی

دانشجوی دکترای زبان و ادبیات عرب، دانشگاه رازی کرمانشاه، ایران.

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • کتابنامهقرآن کریمابن­فارس، ابی­الحسن­احمد (۱۹۷۹م): «مقاییس­اللغه»، دمشق: دارالفکر ...
  • ابن کثیرالدمشقی، اسماعیل­بن­عمر (۱۹۹۹م): «تفسیر القرآن الکریم»، مملکه العربیه السعودیه: ...
  • ابن­منظور، محمدبن­مکرم (۱۴۱۴ق): «لسان­العرب»، بیروت: دارصادر، الطبعه الثالثه ...
  • اس. فالک، جولیا (۱۳۷۱ش): «زبان­شناسی و زبان»، ترجمه خسرو غلامعلی­زاده، ...
  • اندلسی، ابی­حیان (۱۹۹۳م): «بحرالمحیط»، بیروت: دارالکتب العلمیه ...
  • انیس، ابراهیم (بی­تا)­: «الاصوات اللغویه»، مصر:مکتبه نهضه مصر ...
  • ایزتسو، توشیهیکو (۱۳۶۱ش): «خدا و انسان در قرآن»، ترجمه احمد ...
  • باقری، مهری (۱۳۷۴ش): «مقدمات زبان شناسی»، تهران: نشر قطره، چاپ ...
  • بشر، د.کمال (۱۹۷۰م): «علم اللغه الاصوات»، قاهره: دارالمعارف. ...
  • پالمر، فرانک (۱۳۷۴ش): «نگاهی تازه به معناشناسی»، ترجمه کوروش صفوی، ...
  • دامغانی، حسین­بن­محمد (۱۹۸۳م): «قاموس القرآن»، بیروت: دارالعلم للملایین ...
  • الراغب­الاصفهانی، حسین­بن­محمد (۱۴۱۲ق): «المفردات فی غریب القرآن»، بیروت: دارالمعرفه ...
  • راهنما، هادی (۱۳۸۲ش): «معناشناسی معاد در قرآن»، پایان­نامه کارشناسی ارشد، ...
  • سلمان­نژاد، مرتضی (۱۳۹۱ش): «معناشناسی تدبر در قرآن با سه رویکرد ...
  • صافی، محمود (۱۹۹۵م): «الجدول فی اعراب القرآن وصرفه وبیانه مع ...
  • صفوی، کوروش (۱۳۸۳ش): «درآمدی بر معناشناسی»، تهران: سوره مهر و ...
  • طبری، ابی­جعفر محمدبن جریر (۲۰۰۱م): «تفسیر طبری جامع البیان عن ...
  • عبدالعال، محمدقطب (۱۹۹۰م): «من جمالیات التصویر فی القرآن الکریم»، عربستان ...
  • فراهیدی، خلیل­بن­احمد (۲۰۰۳م): «کتاب العین»، بیروت: دارالکتب العلمیه ...
  • فضیلت، محمود (۱۳۸۵ش): «معناشناسی و معانی در زبان و ادبیات»، ...
  • قرطبی، محمدبن­احمد (۱۳۶۴ش): «الجامع لاحکام القرآن»، تهران: ناصرخسرو ...
  • قطب، سید (۱۹۷۹م): «فی ظلال القرآن»، بیروت: دارالشرق ...
  • مجید زنگنه، آلان سمین (۲۰۰۲م): «العلاقات الدلالیه بین الفاظ الطبیعه ...
  • مختارعمر، احمد (۱۹۹۸م): «علم الدلاله»، قاهره: علم الکتب ...
  • مصطفوی، حسن (۱۴۳۰ق): «التحقیق فی کلمات القرآن الکریم»، بیروت: دارالکتب ...
  • مقاتل بن سلیمان، ابوالحسن (۲۰۰۲م): «تقسیر مقاتل بن سلیمان»، بیروت: ...
  • Crystal, David (۱۹۹۲): “An Encyvlopedia Dictionary of Language and Language” ...
  • نمایش کامل مراجع