خاستگاه تعدد گنبدخانه در مسجد جامع سمرقند (بی بی خانم)

سال انتشار: 1400
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 188

فایل این مقاله در 14 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_JFAUP-26-4_004

تاریخ نمایه سازی: 18 مهر 1402

چکیده مقاله:

مسجد بی بی خانم سمرقند با چهارایوان و سه گنبدخانه در یک میانسرا از آثار مهم دوره تیمور است که کمتر به چند گنبدخانه ای بودن آن توجه شده. برای یافتن ریشه­های طرح مسجد که هدف پژوهش است، ضمن بررسی متون تاریخی دوره تیموری با استفاده از روش تفسیری- تاریخی و بررسی پژوهش­های معاصر و قیاس آن ها با هم به روش استدلال منطقی،  به این سوالات باید پاسخ داد که الگوی مسجد بی­بی­خانم را در کجا می­توان یافت؟ و چه نمونه­های دیگری با این ساختار وجود دارد؟ متون تاریخی به بازدید تیمور از مسجد جهان­پناه دهلی، حمل مصالح برای ساخت مسجد از هند اشاره کرده­اند و ازطرفی وجود تجارب بناهای چهارایوانی سه­گنبدخانه­ای مانند رباط شرف و رباط ماهی در پیش از این، بعلاوه گرایش عظمت­گرای به ارث رسیده از دوره ایلخانان و گنبدخانه­های رفیع مقابل هم در بناهای آن دوره مجموعا می تواند ایده­های اصلی طراحی مسجد جامع سمرقند را تدوین کرده باشد. این طرح برای مسجد در ایران مورد اقبال قرار نگرفت و بجز در جامع عباسی در دوقرن بعد تکرار نشد. عملکرد گنبدخانه­های جانبی بی­بی­خانم و جامع عباسی عبادی و در بنای جهانپناه، همچون جامع یزد که درپیش از آن ساخته شده ارتباطی است.

کلیدواژه ها:

مسجد بی بی خانم ، مسجد جهان پناه ، گنبدخانه ، معماری دوره تیموری. هند ، ایوان

نویسندگان

محمد حسن خادم زاده

استادیار گروه مطالعات و حفاظت میراث معماری و شهری ایران، دانشکده معماری ، دانشکدگان هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران

امیر حسین مقتدایی

دانشجوی کارشناسی ارشد رشته مطالعات معماری ایران، گروه مطالعات و حفاظت میراث معماری و شهری ایران، دانشکده معماری، دانشکدگان هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • ابن عربشاه، اح‍م‍دب‍ن م‍ح‍م‍د (۲۵۳۶)، زندگانی شگفت آور تیمور، ترجمه ...
  • اوکین، برنارد (۱۳۹۸)، «ایران و آسیای مرکزی»: فریشمن، مارتبن و ...
  • بلر، شیلا و بلوم، جاناتان (۱۳۹۶)، هنر و معماری اسلامی ...
  • پورجعفر، محمدرضا (۱۳۹۴)، معماری و شهرسازی دوره اسلامی در هندوستان ...
  • پوگاچنکووا، گالینا آناتولینا (۱۳۸۷)، شاهکارهای معماری آسیای میانه، ترجه سید ...
  • پیرنیا، محمد کریم (۱۳۹۵)، سبک شناسی معماری ایرانی، چاپ هجدهم، ...
  • تبریزنیا، مجتبی (۱۳۸۳)، «تاریخ غوریان و سلاطین دهلی هند در ...
  • ح‍اف‍ظ اب‍رو، ع‍ب‍دال‍ل‍ه ب‍ن ل‍طف ال‍ل‍ه (۱۳۸۰)، زبده التواریخ، چاپ ...
  • حجت، عیسی و دیگران (۱۳۹۴)، راهیابی گنبدخانه به مساجد ایران، ...
  • خادم زاده، محمدحسن (۱۳۸۹)، معماری دوره آل مظفر یزد – ...
  • سرهندی، یحیی بن احمد (۱۳۹۱)، تاریخ مبارک شاهی ، به ...
  • قلیپور، سودابه و حیدرنتاج، وحید (۱۳۹۵)، «تاثیرات باغهای تیموری در ...
  • قیومی بیدهندی، مهرداد (۱۳۹۷)، مجموعه هنر در تمدن اسلامی: معماری ...
  • کیانی، محمدیوسف (۱۳۹۴)، معماری ایران دوره اسلامی، تهران: سازمان مطالعه ...
  • کی نژاد، محمدعلی و بلالی اسکویی، آزیتا (۱۳۹۰). بازآفرینی ربع ...
  • گونسالس د کلاویخو، روی (۱۳۷۴)، سفرنامه کلاویخو، ترجمه مسعود رجبنیا، ...
  • گلمبک، لیزا و دیگران (۱۳۷۴)، معماری تیموری در ایران و ...
  • معماریان، غلامحسین (۱۳۹۹)، معماری ایرانی: دستگاه شناسی، چاپ اول، تهران: ...
  • هیلن برند، روبرت (۱۳۹۳)، معماری اسلامی: شکل کارکرد و معنی، ...
  • شرف الدین علی یزدی (۱۳۸۷)، ظفرنامه، تهران: کتابخانه ، موزه ...
  • Blair, Sheila S. (۱۹۸۴). "The Mongol Capital of Sulṭāniyya, " ...
  • Farooq(۲۰۱۳) Syed Guzanfar,WOOD AND BRICK ARCHITECTURE IN KASHMIR (۱۳۳۹-۱۵۸۵ A.D.): ...
  • Gerster (۲۰۰۸), Georg. Paradise Lost, Persia from Above, Phaidon Press ...
  • Hatef Naiemi, Atri (۲۰۲۰). " The Ilkhanid City of Sultaniyya: ...
  • J. Bronkhorst(۲۰۰۸),Indian Islamic Architecture, BOSTON: BrillO’Kane(۲۰۱۷) Bernard , Architecture and ...
  • Rogers, Michael. The Spread of Islam. Oxford: Elsevier, Phaidon, ۱۹۷۶ ...
  • Welch, Anthony and Crane, Howard (۱۹۸۳). " The Tughluqs: Master ...
  • URL۱: https://en.wikipedia.org/wiki/File:Bibi-Khanym_Mosque_(۸۱۴۵۴۰۰۶۱۴).jpg. URL۲:https://www.kahajaun.com/delhi/travel/religious/۶۶/begumpur-mosque-oldest-and-strongest-mosque-delhi/. URL۳:https://www.orientalarchitecture.com/sid/۱۴۰۳/uzbekistan/samarkand/bibi-khanym-mosque. URL۴: https://archnet.org/sites/۱۵۷۴/media_contents/۴۹۶۸۱. URL۵:https://www.orientalarchitecture.com/sid/۱۴۰۳/uzbekistan/samarkand/bibi-khanym-mosque. URL۶: commons.wikimedia.org/wiki/File:Begumpuri_mosque_۷.jpg. URL۷: ...
  • نمایش کامل مراجع