تاثیر اقدامات مدیریتی و جهت دامنه بر متغیرهای زیست سنجی درختان، خاک و تنوع زیستی گونه های درختی در جنگل های دینارکوه ایلام

به دلیل ضعف بوم سازگانی در جنگل های زاگرس ناشی از فشار انسان و دام در طی دهه های گذشته و بروز خشکسالی های اخیر، بیشتر عرصه های جنگلی آن دچار زوال شده است. در این شرایط بررسی تاثیر اقدامات مختلف مدیریتی به منظور تدوین برنامه های راهبردی ضروری است. در همین زمینه، این پژوهش در جنگل دینارکوه استان ایلام، به منظور بررسی تاثیر اقدامات مختلف مدیریتی در ده سال گذشته بر متغیرهای زیست سنجی درختان، خاک و تنوع زیستی گونه های درختی انجام گرفت. اقدامات مدیریتی شامل قرق، قرق+ هرس، قرق+ هرس+ جنگلکاری، قرق+ هرس+ جنگلکاری+ سامانه آبگیر و منطقه شاهد بود که با در نظر گرفتن جهت دامنه در قالب طرح آماری فاکتوریل، نوزده تیمار و چهار تکرار برای هر تیمار در نظر گرفته شد. در مجموع ۷۶ قطعه نمونه پانزده آری برداشت شد. متغیرهای زیست سنجی درختان، خاک و تنوع زیستی گونه های درختی در هر قطعه نمونه اندازه گیری شده و سپس با استفاده از آزمون تجزیه واریانس دوطرفه با هدف بررسی تاثیر اقدامات مدیریتی و جهت دامنه بر آنها مقایسه شد. نتایج نشان داد که از بین متغیرهای زیست سنجی درختان، قطر برابرسینه، قطر جست، قطر تاج، ارتفاع کل و تراکم درختان؛ از بین خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک، ماده آلی، سیلت، شن، فسفر، پتاسیم، آهک، کربن، چگالی ظاهری، فرسایش و عمق خاک؛ و از بین شاخص های تنوع زیستی، شانون- وینر، پایلو و هیپ تفاوت معنی داری بین مناطق تحت مدیریت با شاهد وجود دارد. در نهایت، نظر به اینکه همه تیمارهای مدیریتی، آثار موثر و مثبت بر وضعیت متغیرهای زیست سنجی درختان، خاک و تنوع زیستی گونه های درختی دارند و در بیشتر موارد سبب بهبود وضعیت موجود شده اند، با توجه به هزینه های لازم برای اجرای تیمارهای مدیریتی و تخریب های ناشی از آنها در عرصه می توان تیمار قرق را بهترین تیمار مدیریتی در منطقه پژوهش معرفی کرد.

کلیدواژه ها:

تراکم ، شاخص پایلو ، فرسایش ، قرق ، قطر تاج ، ماده آلی