شواهد ۶۰ واژه گویشی خراسان بزرگ در پنج متن کهن فارسی
سال انتشار: 1401
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 112
فایل این مقاله در 16 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد
- صدور گواهی نمایه سازی
- من نویسنده این مقاله هستم
استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:
شناسه ملی سند علمی:
JR_JILL-7-2_012
تاریخ نمایه سازی: 16 مهر 1402
چکیده مقاله:
هدف این مقاله، ردیابی واژههای گویشی خراسان بزرگ در چند متن کهن فارسی است تا نشان دهد کاربرد آن ها تا به امروز در گفتار مردم این سامان جاری است، اما در فارسی معیار وجود نداشته اند یا به فراموشی سپرده شدهاند. شناخت این واژهها در گویشهای خراسانی، مسئله درک برخی از متون کهن فارسی دری را برطرف میسازد. متون مورد نظر عبارتاند از رساله داروشناسی الابنیه عن حقایقالادویه (اواخر سده سوم)، تاریخ بیهقی (سده چهارم هجری)، تفسیر عرفانی کشفالاسرار و عدهالابرار (سده پنجم هجری)، متن عرفانی طبقاتالصوفیه (سده پنجم هجری) و ارشادالزراعه در کشاورزی (اوایل سده دهم هجری). فارسی در استانهای سهگانه خراسان به گویشهای چندی تکلم میشود که برخی دارای اختصاصات واژگانی و بعضا دستوری ویژه ای می باشند و از گونه معیار دورتر هستند. زبان فارسی در بخشهای وسیعی از نقاط مرکزی و جنوبی خراسان بنا به سوابق تاریخی و به دلیل دوری از مرکز و یا واقع شدن در جوار بیابان لوت، کم تر دچار آمیختگی با دیگر زبانها می شوند و عموما واژههای فارسی اصیل خود را حفظ می کنند و از گونه معیار کم تر تاثیر می پذیرند. از آن سو، گویشهای مختلفی از فارسی در افغانستان متداول است که از آن جمله میتوان به تاجیکی، هراتی، کابلی و هزارگی اشاره کرد. با وجود جدایی مناطق غربی افغانستان از خراسان در کم تر از دو سده اخیر، اشتراکات زبانی و گویشی قابلی میان مردم دو سوی مرز در نواری به طول حدودا ۵۰۰ کیلومتر برقرار است. تاکنون نقشه گویشی جود ندارد که در آن مرزهای گویشهای فارسی شرق ایران و غرب افغانستان مشخص شده باشد، و لذا پژوهنده لاجرم برای تکمیل بررسی واژگانی خود به گویشهای فارسی رایج در افغانستان نیز نظر داشته و در این باره از اطلاعات گویشی دانشجویان افغانی ساکن در دانشگاه بیرجند بهره برده است. پژوهنده واژههای مورد نظر را که در حاشیه یک تحقیق میدانی در زمینه بررسی تطبیقی گویشهای مرز شرقی ایران استخراج نموده بود، جست وجو کرده و ذیلا ۶۰ نمونه از موارد منتخب را به ترتیب حروف الفبای فارسی همراه با معنای آن به همراه درج شاهد مثال مربوط و نیز اشاره به محل کاربرد فعلی آن در شهرهای خراسان بزرگ، مدخل کرده است.
کلیدواژه ها:
نویسندگان
محمدامین ناصح
استادیار گروه زبان انگلیسی و زبان شناسی دانشگاه بیرجند، خراسان جنوبی، ایران.
مراجع و منابع این مقاله:
لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :