بررسی ارتباط بین چشمه ها با رودخانه، عوامل زمین شناسی و زمین ساختی (مطالعه موردی: شهرستان کامیاران)

پراکندگی چشمه­ها و میزان آبدهی آن­ها تحت­تاثیر پارامترهای مختلفی ازجمله تکتونیک، اقلیم، زمین­شناسی، فاصله از شبکه زهکشی، ژئومورفولوژی و غیره قرار دارد. تحقیق حاضر با هدف بررسی تاثیر پارامترهای ساختاری، لیتولوژی و شبکه زهکشی بر دو شاخص مربوط به چشمه­ها، از جمله تعداد و آبدهی سالانه در محدوده شهرستان کامیاران واقع در استان کردستان صورت گرفته است. همچنین روابط همبستگی بین چشمه­های موجود در حوزه­های آبخیز و ایستگاه­های هیدرومتری پائین­دست آن­ها بررسی شده است. جهت نیل به اهداف تحقیق داده­های مربوط به آبدهی چشمه­های شهرستان، سازندهای زمین­شناسی و موقعیت گسل­ها، مدل رقومی ارتفاع (DEM) و شبکه زهکشی تهیه شده و نسبت به دو پارامتر مذکور مورد بررسی قرار گرفته­اند. همچنین با استخراج حوزه­های آبخیز بالادست ایستگاه­های هیدرومتری روابط بین چشمه­های بالادست آن­ها با رواناب حوضه­ها به­دست آمده است. نتایج حاصل موید آن است که بین تعداد چشمه­ها و فاصله از گسل ارتباط تنگاتنگی با ضریب همبستگی ۹۴۷/۰ وجود دارد. همچنین همبستگی بین تعداد چشمه و فاصله از رودخانه معنادار بوده و در حدود ۷۶/۰ است. اما بین این دو پارامتر با میزان آبدهی چشمه­ها ارتباط بارزی برقرار نمی­باشد. متغیر آبدهی با جنس سازند ارتباط معناداری دارد به گونه­ای که سازند آهک ماسه­ای بیش­ترین مقدار آبدهی سالانه و سازندهای آندزیت، میکروگرانیت و شیل­های سیلتی نیز کم­ترین مقادیر آبدهی را دارند. در رابطه با روابط همبستگی بین چشمه­ها و ایستگاه­های هیدرومتری نیز نتایج نشان داد که بین پارامترهای دما و تخلیه سالانه روابط معنی داری وجود دارد اما بین شاخص­های pH و EC هیچ گونه ارتباط معنی­داری برقرار نمی­باشد.

کلیدواژه ها:

آبدهی ، چشمه ، رودخانه ، شهرستان کامیاران ، گسل