فضا، عنصری پویا و چندوجهی: خوانش لوفوری رمان نفرین زمین اثر جلال آل احمد

رمان نفرین زمین اثر جلال آل­ احمد روایتی از حضور یک معلم در روستایی بدون نام ا­ست. رمان در بستر اصلاحات ارضی شکل می­ گیرد. مقاله حاضر با استفاده از آراء هانری لوفور خوانشی جدید از رمان ارائه می ­دهد. لوفور ایستایی فضا را به پرسش می­ کشد و فضا را مفهومی سیال معرفی می­ کند. ازاین منظر، روستا فضایی پویاست که در روند داستان بازتعریف می شود. ورود معلم به روستا، به منزله یک غریبه ، واسطه ­ای برای به تصویرکشیدن چندوجهی بودن روستا می شود. دیالکتیک سه وجهی لوفور، که شامل تجربه درک شده، تصورشده، و زیسته معلم از فضاست و در عمل فضایی، بازنمود­های­ فضایی، و فضاهای بازنمودی او از روستا نمود می­ یابد، در این مقاله بررسی شده­ است. درک فیزیکی معلم از روستا در زیرشاخه ­های حواس پنج گانه مطالعه می ­شود و درک حس های بینایی، شنوایی، بویایی، چشایی، و لامسه معلم از فضای روستا به تفصیل هدف کاوش قرار می ­گیرد. تطابق یا تناقض تصور ذهنی معلم با زیست اجتماعی ­اش در روستا بخش بعدی این نوشتار را به خود اختصاص داده است. تجزیه فضای همگن روستا و سلسله ­مراتبی شدن آن برای اعمال قدرت طبقه حاکم روستا مقوله دیگری ا­ست که در این مقاله به آن توجه شده است. بخش بعدی مقاله معطوف به بررسی حق شهر ساکنان روستا، اهالی و غریبه­ ها در دو زیرمجموعه آن حق مشارکت و حق تصرف است. معلم، مباشر، و نقاش شورابی غریبه­ هایی هستند که حق شهرشان در روستا حائز اهمیت است. با نگاهی لوفوری به رمان آل­ احمد، روستا بستری منفعل با تعریفی ثابت و مانا نیست، بلکه فضایی­ است چند­وجهی که شخصیت دارد و دستخوش تغییر و بازخوانی می­ شود.

کلیدواژه ها:

Nefrin-e-Zamin ، Henri Lefebvre ، Three-Part Dialectic ، Homogeneity ، Fragmentation ، Hierarchy ، The Right to the City. ، نفرین زمین ، هانری لوفور ، دیالکتیک سه وجهی ، سه گانه همگنی ، تجزیه ، سلسله مراتبی ، حق شهر.