اوت اکولوژی، اتنوفارماکولوژی، عملکرد آنتیاکسیدانی عصاره متانولی گیاه دارویی زولنگ ( Eryngium caucasicum Trauve. ) و معرفی طیف فلورستیک گیاهان دارویی رویشگاه لاریم مازندران

گیاه دارویی و بومی زولنگ (.Eryngium caucasicum Trauve) متعلق به تیره چتریان (Apiaceae) گیاهی علفی، مونوکارپیک و از مهمترین سبزیجات محلی دارویی در فرهنگ مردم شمال ایران محسوب می شود. هدف از این تحقیق بررسی اوت اکولوژی، اتنوفارماکولوژی و ارزیابی عملکرد آنتی اکسیدانی عصاره متانولی سرشاخه های گلدار گیاه زولنگ از رویشگاه ساحلی واقع در روستای لاریم جویبار بوده است. در عملیات صحرایی طی ماه های اسفند تا آذرماه ۱۳۹۱-۹۲، ضمن تعیین مهمترین شاخصه های مربوط به خاک، اقلیم و فنولوژی، سرشاخه های گلدارگیاه زولنگ در خردادماه جمع آوری گردید، همزمان مهمترین گونه های دارویی آن رویشگاه شناسایی و مهمترین اطلاعات سنتی در مورد نحوه مصرف و عملکرد دارویی آنها به همراه زولنگ از مردم محلی کسب و ثبت گردید. در بررسی فنولوژیکی، تعداد ۱۰ پایه گیاه که از نظر ریختی و رویشی شرایط نسبتا یکسانی داشتند انتخاب و علامت گذاری گردید و تقریبا هر ماه به طور متناوب مورد بازدید و تاریخ وقوع پدیده های حیاتی گیاه تا مرحله خشک شدن آن در طبیعت ثبت گردید. تعیین پراکنش جغرافیایی و اشکال زیستی گونه ها نیز به ترتیب با روش زوهری و طبقه بندی راون کیه بدست آمد. عصاره متانولی گیاه با استفاده از روش خیساندن و فعالیت آنتی اکسیدانی با استفاده از روش اسپکتروفوتومتری (رادیکال های آزاد (DPPH محاسبه گردید. نتایج بررسی های صحرایی نشان داد، رشد بهاره گیاه از فروردین ماه و در خاک هایی با بافت ما سه ای لومی، ۵/۱۰EC=، اسیدیته ۶۳/۶ و در اقلیم مدیترانه ای رشد رویشی گیاه از اواخر فروردین ماه آغاز و در خردادماه وارد فاز گلدهی شده و سپس در شهریور خزان کرده و مجددا در مهرماه ماه وارد رشد پاییزه می شود. مردم محلی از برگ های جوان گیاه به عنوان یک مقوی بهاره و گرم در درمان فشار خون، رماتیسم، درد، تصفیه خون و دفع سموم از کلیه و کبد استفاده می شود. در این تحقیق تعداد ۴۳ گیاه دارویی در رویشگاه زولنگ با غالبیت تیره های Fabaceae (۷ گونه)، Asteraceae (۶ گونه)، Lamiaceae (۴ گونه) شناسایی شدند و از نظر شکل زیستی تروفیت ها با ۱۸ گونه (۸۶/۴۱ درصد)، بیشترین تعداد گونه ها را به خود اختصاص دادند و بیشتر متعلق  به خاستگاه اروپا- سیبری، مدیترانه ای (۵۳/۳۹ درصد) و اینکه عملکرد بهینه عصاره متانولی گیاه در مهار رادیکال های آزاد DPPH با میزان (IC۵۰=۱۷۷.۳ ug/ml) در توجیه علمی استفاده های رایج زولنگ به عنوان ضد درد و دفع سموم از کبد و کلیه قابل بحث است.

کلیدواژه ها:

اوت اکولوژی ، اتنوفارماکولوژی ، آنتی اکسیدان ، زولنگ ، طیف فلورستیک ، گیاهان دارویی لاریم ، مازندران