نظری تحلیل نقادانه بر اندیشه فقهی اسلام از منظر لویی میلیوت

لویی میلیوت، مستشرق فرانسوی و استاد برجسته حقوق دانشگاه پاریس و متخصص در فقه اهل سنت، معتقد است که باید اسلام را یک تمدن و فرهنگ جامع شناخت و این شناخت جز با درک مبانی فقهی این دین ممکن نیست. به نظر وی، فقه اسلام از غنا و درخشش خاصی دارد که از دایره دانش غربیان و حقوق دانان اروپا دور مانده است. از نظر لویی میلیوت، دانش در مکتب مسلمانان مانند درختی است که قرآن و سنت ثمره اصلی آن است و فقاهت تنه مهم و ساختار مبنایی آن. وی معتقد است که دین اسلام در کنار قرآن و سنت، دو ابزار فوق العاده عقلی، یعنی قیاس و اجماع، را در اختیار دارد. قیاس یا مقایسه شرعی یکی از ابزارهای فقاهت است که قرن ها است قواعد اسلام را دارای نوعی انعطاف پذیری نسبی کرده است و به تنهایی ابزار بزرگی است که سیستم قانون گذاری مسلمانان توانسته است از طریق آن، جریان زندگی، حقایق تجربه و واقعیت های تاریخی را در نظر بگیرد. اجماع نیز یک ابزار عقلایی دیگر است که از قرآن و سنت حاصل می شود، در یک فرایند جمعی فقها شکل می گیرد تا به سبکی خاص، ساختار فکری ناشی از اجتهاد فردی را پیش بینی کند. میلیوت بر آن است که نظام فقاهتی اسلام، برخلاف سیستم قانون گذاری کلیسایی و اروپایی، از ظرافت خاصی در عرصه قاعده سازی و انطباق این قواعد با عرف و شرایط اجتماعی برخوردار است. در این نظام، فقیه می تواند در عین رعایت اصول سنتی و متقدم، عناصر جدیدی را با کمک ابزارهای کاربردی عقل، یعنی قیاس و اجماع، بیابد. به نظر لویی میلیوت، تحلیل نظام فقهی و حقوقی اسلام که با اصلاح و ساماندهی عرف متقدم و تاسیس قواعد انعطاف پذیر جدید همراه است، با شیوه مطالعاتی و استدلالی رایج در اروپا اشتباه است

کلیدواژه ها:

فقه ، حقوق ، اسلام ، قیاس ، اجماع ، قرآن ، سنت