ملاحظاتی درباره ی سفرنامه ی فیودور کورف

سفرنامه های عصر قاجار برای به دست دادن تصویری دقیق و جزئی از شرایط سیاسی ، اجتماعی و فرهنگی جامعه ی ایران در آن روزگار، اهمیتی درخور توجه دارند. از جمله ی این سفرنامه ها، گزارش سفر بارون فیودور کورف به ایران در سالهای ۱۸۳۴ و ۱۸۳۵ میلادی است که حاوی اطلاعات قابل ملاحظه ای دربارهی ایران عصر فتحعلی شاه و محمدشاه قاجار است . در این جستار می کوشیم پس از ذکر مهم ترین ویژگی ها و فواید خاص این متن از نظر اجتماعی و ادبی ، گزارشهایی که کورف از روحیات و اقدامات شخصیت های موثر آن عصر (نظیر عباس میرزا و قائم مقام) ارائه داده است را با خوانش های رایج در دورهی معاصر مقایسه کنیم و تفاوت این قرائت ها را فرادست نهیم . این پژوهش نشان می هد که علی رغم تصویر و تصور کاملا مثبتی که در ذهن ایرانیان از شخصیت و کارنامه ی عباسمیرزا و قائم مقام فراهانی وجود دارد، بعضی خصیصه های اخلاقی و رفتاری منفی این دو کارگزار سلسله ی قاجاریه در همان دوره زبانزد عامه ی مردم بوده است . طبق روایت کورف آنچه که مانع از تحقق نهایی اصلاحات عباسمیرزا شد روحیه ی تندخویانه ی او بود، و دربارهی قائم مقام نیز جاهطلبی و مالدوستی او منجر به تنفر مردم از وی گردیده بود. رویکرد ما در این مقاله ، توصیفی -تحلیلی است و از روش کتابخانه ای استفاده کرده ایم .

کلیدواژه ها:

سفرنامه ، فیودور کورف ، قاجار ، عباس میرزا ، قائم مقام