مطالعه بوستان سعدی و نظرات وی درباره مسائل زمانه خویش

قرن ششم و هفتم هجری با اوجگیری تصوف مصادف است ، که زمینه گسترش آن از قرن پنجم هجری با پاسخگویی ابوحامد محمد غزالی به »شبهات« و ایجاد آشتی بین شرع و تصوف فراهم شده بود.در این دوران بسیاری از مشایخ صوفیه از جمله عبدالقادر گیلانی و شهابالدین عمر سهروردی ظهور کردند.بسیاری از مکاتب صوفیه از جمله قادریه ،سهروردیه و کبرویه بنیانگذاری شدند و خانقاههای بسیاری ساخته شدند.بسیاری از امرا، وزرا و سلاطین ازجمله مستنصر عباسی ،طغرل سلجوقی و خواجه نظام الملک طوسی از مشایخ صوفیه حمایت کردند.در این دوره، عناصر صوفیانه در اشکال مختلف به شعر و نثر فارسی راه یافت و عالی ترین مظاهر شعر تعلیمی در حدیقه سنایی و بعد از آن در اشعار عطار نیشابوری و مولوی نمایان شد. سهروردی در اواخر قرن ششم و اوایل قرن هفتم فلسفه اشراق را با استفاده از آثار صوفیه ، منابع فلسفه یونانی و حکمت خسروانی پایه گذاری کرد. فلسفه اشراق هم مبتنی بر استدلال عقلی و هم سیر و سلوک عرفانی است . او در صدد زنده کردن حکمت ایرانی در بین ایرانیانی بود که دین اسلام را پذیرفته بودند و ختم شدن حماسه پهلوانی به حماسه عرفانی یکی از ابعاد تحولی است که در این دوران به وقوع پیوست .با روی کار آمدن حاکمان سلجوقی و پس از آن ایلخانی که علاقه ای به شعر نداشتندسرودن مدیحه درآمدی برای شاعران ایجاد نمی کرد و در نتیجه ،قصیده که قالب متداول مدح در دوران پیشین بود،کم کم اهمیت خود را از دست داد.در نقطه مقابل ،از آنجا که غزل قالب مناسبی برای بیان مضامین عارفانه و عاشقانه است ، شاعران غزلسرا ظهور کردند و پایه های غزل استوارتر شد.سنایی نخستین شاعری است که به جد به سرودن غزل عارفانه و عاشقانه روی آورد و زمینه را برای تکامل آن در آثار شاعران بعد از خود،از جمله عطار،خاقانی ،نظامی ،سعدی،مولوی و حافظ فراهم کرد.

کلیدواژه ها:

سعدی ، بوستان ، اجتماعی ، روزگار خویش