تحلیل نگاه انتقادی ابونواس درباره الگوهای جاهلی برمبنای فرمالیسم

یکی از رویکردهای نقدی متن محور، نقد فرمالیستی است که عنایت ویژه به شکل و فرم اثر ادبی دارد. منتقدان شکل گرا در پی بیان مفاهیم ادبی ادیب نمیباشند، بلکه میکوشند تا مقصود شاعر یا نویسنده را از آفرینش اثرشان دریابند و نیز تلاش میکنند تا از رهگذر شکل متن، به معنا و مفهوم پنهان شده در آن دست یابند. نقد شکل گرایانه ی اشعار ابونواس گویای آن است که شاعر برای القای حس لذت جویی و عیاشی و عشق بازی، آواها، حروف، واژگان و جملات را به شیوه ای لطیف و آهنگین و هدفمند به کار گرفته است تا سبک شعرسرایی خود را اینگونه از سبک شعری قدما (شاعران عصر جاهلی) متمایز کند و اینگونه مخاطب با دیدن شکل زیبای بیرونی متن به معنا و شکل درونی آن پی میبردهدف این پژوهش بررسی ساختار ظاهری، متن و قالب برخی اشعار قصائد ابونواس است تا مشخص شود که چه میزان با رویکرد فرمالیستی انطباق دارد. اطلاعات اساسی و اصلی مورد استفاده در این جستار، دیوان شاعر عصر عباسی، ابونواس است که با تحلیل شواهد درون متنی و نیز مراجعه به منابع کتابخانهای انجام گرفته است. روش پژوهش توصیفی - تحلیلی بوده و با استناد به نظریات شکلی متن ادبی (نقد فرمالیستی) صورت گرفته است.حاصل تحقیق پیش رو بیانگر این است که: ابونواس شاعر نوآور عصر عباسی، در سروده های خود علاوه بر التزام به اصول و قوانین شعری کلاسیک، گاهی اشعارش را به خصوص در خمریات، از آن چهارچوب خارج می کند. او این عدم التزام را در سه محور هنجارگریزی (واژگانی و نحوی)، موسیقی و عنصر مسلط که از محورهای اساسی مورد اعتقاد فرمالیستهاست برجسته کرده است.

کلیدواژه ها:

نقد فرمالیستی ، عصر جاهلی ، عصر عباسی ، ابونواس ، دیوان.