سنجش و ارزیابی مولفه های مبنایی مدیریت ریسک زلزله (مطالعه موردی: مناطق روستایی شهرستان قزوین)

سوانح طبیعی همچون زلزله، سیل و طوفان به عنوان پدیده های تکرارپذیر در طول دوران حیات کره زمین همواره وجود داشته اندپیشینه تاریخی حوادث رخ داده بیانگر این واقعیت است که کشور ایران همواره به خاطر داشتن ساختارهای مکانی- فضایی ویژه، بحران های طبیعی زیادی را متحمل شده و یکی از آسیب پذیرترین نقاط جهان در برابر مخاطرات محیطی بوده است. بنابراین با توجه به اهمیت مسئله در ابعاد مختلف مکانی- فضایی و به منظور کاهش آسیب پذیری در برابر زلزله، توجه و به کارگیری روش ها و مدل های جدید، همچون مدیریت ریسک زلزله ضرورتی اساسی دارد. براین مبنا محققان بر آن بوده اند که ضمن تبیین جایگاه مدیریت ریسک به صورت موردی در شهرستان قزوین به این پرسش اساسی پاسخ دهند که مولفه های اساسی مدیریت ریسک، یعنی آگاهی، دانش، آموزش، مشارکت، توانمندی نهادی، تحمل پذیری محیطی در چه وضعیتی قرار دارند؟ بدین منظور محققان با بهره گیری از گویه های تبیین کننده مدیریت ریسک در قالب طیف لیکرت و با استفاده از فرمول کوکران و به روش تصادفی طبقه ای در میان ۳۸۶ نفر از سرپرستان خانوارهای ساکن مراکز روستایی و در سطح ۲۹ روستا از شهرستان قزوین دریافته اند که تمامی مولفه های اساسی مدیریت ریسک در میان سکونتگاه های روستایی در سطح پایین بوده اند. پیامد چنین وضعیتی تداوم روند وضع موجود، یعنی ضعف کالبدی و ساخت وسازهای غیراصولی، عدم قابلیت پاسخگویی مناسب در برابر زلزله، ناهماهنگی و مشارکت کم در مراحل مختلف بحران و افزایش تعداد کشته ها و زخمی ها در زلزله های آتی خواهد بود. بدین ترتیب، به منظور رفع چالش های فراروی و کاهش آسیب پذیری، ارتقا و تقویت مولفه ها و معیارهای اساسی مدیریت ریسک ضروری است.

کلیدواژه ها:

زلزله ، قزوین ، مدیریت ریسک ، مدیریت ریسک پذیری ، مولفه ها