مغالطات عقل محض در نظر کانت

در نظر کانت، معرفت مشتمل بر ماده ای و صورتی است. ماده ی آن از طریق حس به دست می آید و صورت را، ما در دو مرحله ادراک حسی و فهم بدان می بخشیم: درمرحله ادراک حسی، مکان و زمان را، و در مرحله فهم دوازده مقوله را. و آنچه از این رهگذر می شناسیم، پدیدار است نه شیء فی نفسه. اما عقل ما به اقتضای طبیعت خود، پا را از حوزه ی پدیدار بیرون می نهد و تصوراتی را می سازد که در واقع توهمند. یکی از این تصورات، تصور نفس است. عقل می خواهد با چهار استدلال مغالطی، چهار مطلب را در خصوص نفس اثبات کند: جوهریت، بساطت، شخصیت و تمایزش از ماده (نفس وجودی یقینی دارد و ماده وجودی مشکوک). ریشه ی همه این مغالطات این است که «من می اندیشم» یا «من» که در نظر کانت یک شرط پیشینی و صوری شناخت است، یکی شیء عینی و یک متعلق معرفت شناخته می شود. در ضمن کانت در مغالطه ی چهارم با طرح نظریه ایده-آلیسم استعلایی به مخالفت با ایده آلیسم به معنی متعارف آن می پردازد و تصورات موجود در ذهن را به معنی خاصی بیرونی می داند.

کلیدواژه ها:

ایده آلیسم استعلایی. ، پدیدار ، مغالطه ی استعلایی ، مغالطه ی منطقی ، نفس