بررسی تطبیقی دیالکتیک ایمان و فهم در هرمنوتیک مولانا وآگوستین بر اساس آموزه «ایمان می آورم تا بفهمم »

آدمی به عنوان موجودی فهیم، مدام با موضوع فهم سر و کار دارد و هر کنش و واکنشش همراه با فهم است. این هماره­گی و اهمیت فهم، باعث شده که اندیشمندان، از دیر باز در پی شناخت ساختار و راه­های نیل به فهم درست باشند. آگوستین به­عنوان یک قدیس اثرگذار مسیحی در طلیعه قرون وسطی و مولانا به­عنوان عارف و اندیشمند مسلمان اواخر این دوران، چنین­اند. یکی از قواعد هرمنوتیک ایشان اعتقاد به تاثیر عوامل وجودی در فهم است؛ این دو اندیشمند زمانه اتحاد عاقل و معقول، ظروف مرتبطه حیطه فهم را جدای از حیطه­های عاطفی و ارادی نمی­دانند. پرچم این اندیشه مشترک، مزین است به آموزه آگوستینی «ایمان می آورم تا بفهمم» که با «ایمآن همان تمییز و ادراک است» مولانا، همنوایی دارد. در تایید این آموزه، نخست به بنیان­های مشترک فلسفی آن می­پردازیم، سپس به دیدگاه مولانا مبنی بر لزوم هم سنخی شناسنده با موضوع فهم. نهایتا برآنیم که تفاوت فهم یا بدفهمی گهگاه این آموزه، محصول عواملی چون اختلاف منظر و ندیدن مراتب ایمان و فهم در دو شکل درون­­دینی و برون­دینی آن است. بنابراین ضمن معرفی سه مرتبه ایمان و دو ساحت فهم، با دیالکتیکی دانستن رابطه آن دو، به تبیین و رفع این بدفهمی­ها می­پردازیم.

کلیدواژه ها:

فهم ، ایمان ، هرمنوتیک ، آگوستین ، مولانا ، عوامل غیرمعرفتی ، دیالکتیک