ضرورت حکومت و انواع آن از دیدگاه فیض کاشانی

فیض کاشانی به تبع دیگر حکمای اسلامی، انسان را محتاج به زندگی اجتماعی و تعاون و تمدن میداند و معتقد است که انسان به صورت فردی قادر به ادامه حیات نبوده و به تنهایی نمیتواند تدبیر امورات مختلف خود را متولی گردد. به عبارت دیگر، انسان بسیاری از حاجات خود را بدون معاونت و همکاری همنوعانش، نمیتواند بر طرف سازد. علاوه بر اینکه انسان برای برطرف ساختن نیازهای مادی خود که فیض آنها را نیازهای «عارضه نفع عاجل و لذت زایل» میخواند به زندگی اجتماعی نیازمند است، برای برطرف ساختن نیازهای معنوی خود نیز که فیض از آنها به «ارتباط روحانی و اتحاد جانی» یاد میکند به زندگی جمعی علاقهمند میباشد. آنچنان که فیض بیان داشته است، در حقیقت، کمال انسان نیز در همین زندگی اجتماعی نهفته است؛ چرا که به تعبیر او، کمال هر چیزی در ظهور خاصیت آن میباشد و چون انس طبیعی از خواص انسان است، پس کمال او نیز در اظهار این خاصیت با ابنای نوع خود است. و این خاصیت در انسان مبدا نوعی محبت که به مقتضای تالیف و تمدن است که در نزد عقل و شرع، هر دو مستحسن است.