مبانی آزادی در کلام و فقه شیعه

۱ ریشه و مبانی کلامی و فقهی آزادی و حریت در مذهب شیعه سه اصل برائت، عدم ولایت و اراده و اختیار است که هر سه در مذهب شیعه ثابت شده است. ۲ شیعه که از طرفداران اراده و اختیار در انسان است، عدالت را در خداوند پذیرفته و حسن و قبح ذاتی اشیاء را که با درک مستقل عقل شناخته میشود، قبول کرده و کارهای خدا را هدفمند دانسته است. ۳ قول به جبر و قول به تفویض باطل است و راه معقول و صحیح، امر بین الامرین است که قرآن و سنت و عقل نیز آن را میپذیرد. ۴ اراده در انسان از کارهای بدون واسطه نفس است و نیاز به مقدمهای ندارد. ۵ به کارگیری آزادی برای تمام افراد بشر ممکن نیست و برای نشان دادن بهترین راه به کارگیری آزادی برای تمام افراد بشر، نیاز به قانون است تا بتواند خواستههای مردم را تعدیل و کنترل نماید و رساترین و جامعترین قانون، قانون الهی است که توسط پیامبر به بندگان خدا ابلاغ میگردد. ۶ نصب پیامبر و امام از طرف خدا با آزادی بشر مخالفتی ندارد. و  به همان دلیل که قانون را خدا باید وضع کند، پیامبر و امام را نیز خدا باید نصب کند. ۷ معصوم بودن از گناه و خطا در پیامبر و امام، امری لازم و ضروری میباشد که با دلیلقرآنوسنتوعقل به اثبات رسیده است و به همان دلیل که خدا باید فرد معصوم را به عنوانپیامبراعلامکند، به همان دلیل امام معصوم را نیز خدا باید توسط پیامبر اعلام کند. ۸ تکالیف الهی با آزادی بشر مخالفتی ندارد و تکلیف، همان قانون الهی است که باید از طرف خدا ابلاغ شود تا تمام افراد بشر بتوانند به طور مساوی از آزادی بهره گیرند. ۹ فقه شیعه با آزادی و حریت انسان مخالفتی ندارد و در این زمینه بیش از پنجاه قاعده کلی در ارتباط با آزادی و آسانگیری بر بندگان خدا، وجود دارد. ۱۰ فقه نه تنها با آزادی و اراده انسان مخالفتی ندارد؛ بلکه آزادی و اراده بشر میتواند سبب تغییر حکم شرع شود. با اراده انسان موضوع حکم و یا حالت آن تغییر پیدا میکند و در نتیجه حکم شرع نیز تغییر پیدا میکند.