بررسی مدارج ایمان در قرآن کریم

یکی از مباحث مهمی که در قرآن کریم به عنوان خاستگاه اصلی بحث اصول اسلامی و اعتقاد دینی از آن سخن به میان آمده موضوع ایمان است. از نظر قرآن کریم ایمان دارای درجات و مراتب گوناگونی است و این طور نیست که همه کسانی که «مومن» نامیده می شوند درجه ایمانشان یکسان باشد. نگارنده در نوشتار حاضر به بررسی مدارج ایمان در قرآن کریم با این هدف و ضرورت که پژوهشی جامع بین علم کلام و علم تفسیر با توجه به اثرگذاری ایمان در سعادت انسان و اهمیت شناخت مدارج آن در سرنوشت انسان صورت بگیرد، سعی نموده تا به این سوال ها که دیدگاه قرآن کریم درباره مدارج ایمان چیست و تشکیکی بودن ایمان یعنی چه، پاسخ دهد. و بدین نتیجه رهنمون شدیم که بر طبق آیات قران کریم، ایمان دارای مراتب و مدارجی است. و بر طبق یافته جدید ما این آیات به دو دسته کلی تقسیم می شوند؛ دسته اول، آیات مربوط به امکان افزایش و کاهش پذیری ایمان را مطرح می کند و دسته دوم، آیات مربوط به مدارج و مراتب ایمان است. منظور از تشکیک در ایمان این هست که طبق آیات قرآن کریم، ایمان شدت و ضعف دارد و در همه افراد در یک درجه نیست؛ دلیل وجود مراتب ایمان را باید در قابلیت افزایش و کاهش پذیری آن جستجو کرد که امری حقیقی و واقعی است؛ چون ایمان، علم به چیزی با التزام به مقتضای آن است، به طوری که آثار آن علم در عمل ظاهر شود. از آنجا که علم و التزام، هر دو از اموری هستند که زیادت و نقصان می پذیرند، ایمان که از آن دو تشکیل شده است نیز چنین خواهد بود؛ پس اختلاف مراتب و تفاوت درجات ایمان از ضروریاتی است که نباید در آن شک کرد و این حقیقتی است که اکثر عالمان دین، آن را تصدیق کرده اند و بر آن درجاتی را در تقسیم بندی های سه گانه ، چهار گانه و پنج گانه بیان نموده اند. این تحقیق به روش تحلیلی و توصیفی و در گردآوری اطلاعات به روش کتابخانه ای به رشته ی تحریر در آمده است.

کلیدواژه ها:

ایمان ، مدارج ، تشکیک ، افزایش و کاهش پذیری ایمان ، شدت وضعف ایمان ، تفسیرقرآن