تحلیلی بر هیدروپلیتیک شرق ایران

چکیده    با جهانی شدن اقتصاد و انتقال قدرت از مفاهیم نظامی به اقتصادی، دسترسی به منابع طبیعی را می توان یکی از عوامل قدرت قلمداد کرد و از آن جایی که توسعه اقتصادی و پیشرفت نیز به منابع طبیعی وابسته است، مالکیت یا دسترسی آسان به منابع طبیعی با ارزش، به عنوان یکی از شاخص های حفظ یا بسط قدرت در نظر گرفته می شوند و در آینده دسترسی به منابع آب قابل اعتماد، یکی از مولفه های قدرت محسوب می شود. جای دادن آب در حوزه مسایل امنیت ملی، زمانی به واقعیت نزدیک می شود که یک کشور برای تامین منابع آب مورد نیاز خود به رود یا رودهایی که از خارج از فضای سرزمینی آن سرچشمه می گیرند شدیدا وابسته باشد. یکی از شاخص های اصلی آسیب پذیری در برابر کمبود آب در یک کشور، میزان وابستگی به جریآن های سطحی وروردی از آن سوی مرزها می باشد. این وابستگی در زندگی مردمان شرق ایران به آب رودخانه های مرزی مشترک و نیز قرارگرفتن سرچشمه این رودخانه ها در آن سوی مرزهای سیاسی، موجب نقش آفرینی آب های مرزی در روابط سیاسی بین دو کشور ایران و افغانستان شده است. در این میان، تاریخ دو سده مناقشه ایران و افغانستان بر سر رودخانه مرزی و مشترک هیرمند، نه تنها در روابط دو کشور به عنوان یک عامل عمده، تاثیرات منفی زیادی داشته، بلکه به گونه ای اثرگذار، بحرآن هایی مانند فقر، بیکاری، قاچاق مواد مخدر و از همه مهم تر موضوع ناامنی، در این منطقه از کشور را با خطر جدی و اساسی مواجه ساخته است. این مقاله به تحلیل و مطالعه رودخانه های مشترک مرزی شرق ایران در ابعاد مخنلف می پردازد و بر این باور است که این آب های مرزی بر امنیت ملی ایران اثرگذار می باشد.

کلیدواژه ها:

واژگان کلیدی:هیدروپولیتیک ، حوضه های مشترک ، امنیت ، هیرمند ، هریرود