تطور فرهنگی تپه چال جنوبی پیرتاج(دامنه شرقی زاگرس مرکزی) براساس طبقه بندی سفال

تپه چال جنوبی پیرتاج در دامنه شرقی زاگرس مرکزی، شهرستان بیجار قرار دارد که پژوهش های باستان شناسی آن انجام یافت. دامنه های شرق زاگرس مرکزی در مسیر شمال غرب از یک طرف و هم جواری با نواحی شمالی و شرقی زاگرس مرکزی از طرف دیگر، باعث مناسبات فرهنگی، اقتصادی و تجاری تپه چال با سایر نقاط شده است.این منطقه از دوره مفرغ قدیم مورد توجه گروه های جمعیتی قرار داشته و با فروپاشی استقراری، مجددا در دوران تاریخی و اسلامی سکونت در آن برقرار می گردد. استقرار تپه چال بطور متناوب و نه مداوم صورت گرفته است. این پژوهش با هدف بررسی توالی فرهنگی تپه چال انجام شد تا به مطالعه سنت های سفالین ساکنان بپردازد. نتایج این پژوهش اطلاعات درخور توجه ای در خصوص برهمکنش های فرهنگی دوره های مختلف بدست داد و تلاش نمود به این پرسش پاسخ دهد که تپه چال چه طیف زمانی را در برمی گیرد و پیوندهای فرهنگی آن با سایر مناطق چگونه بوده است؟ این پژوهش با گمانه زنی میدانی و سپس رویکرد توصیفی-تحلیلی به مطالعه یافته های سفالین محوطه می پردازد. نتایج این پژوهش یافته های سفالی عصر مفرغ قدیم (فرهنگ کوراارس )،دوران تاریخی و قرون میانی اسلامی را شامل می شود. در عصر مفرغ تاثیرات سنت های فرهنگی یانیق (گودین IV) به شدت در سفالینه های تپه چال مشاهده می شود. سفال های این محوطه از نظر نقش و فن از تنوع بسیاری برخوردارند. گاهنگاری های نسبی نشانگر پیوندها و برهمکنش های فرهنگی تپه چال در عصر مفرغ قدیم با نواحی قفقاز،آناتولی و شمال غرب ایران دارد و در دوران تاریخی و اسلامی بیشترین تاثیرات را از زاگرس مرکزی شاهد هستیم.

کلیدواژه ها:

شرق زاگرس مرکزی ، مفرغ قدیم ، فرهنگ کوراارس ، سفال نقاشی زیر لعاب ، سفال اسگرافیاتو