اضطراب و ترس از کووید-۱۹ در پرستاران شاغل در بخش مراقبت های ویژه و اورژانس مراکز آموزشی و درمانی دانشگاه علوم پزشکی ایران، سال ۱۴۰۰

زمینه و هدف: در دسامبر ۲۰۱۹  نوع جدیدی از ویروس کرونا (SARS-COV-۲) در شهر ووهان چین ظاهر و به سرعت در جهان منجر به ابتلا و مرگ صدها هزار نفر شد. به طوریکه یک بحران ناگهانی در سلامت جسمی و روانی افراد ایجاد کرد. گسترش سریع ویروس در جهان منجر به اعلام یک بیماری همه­گیر به نام کووید۱۹ از سوی سازمان بهداشت جهانی شد. شیوع همه­گیری منجر به قرنطینه و تعطیلی بسیاری از مشاغل در کشورهای مختلف شد اما مشاغل بخش بهداشت و درمان نه تنها تعطیل نشدند بلکه در خط مقدم بیماری به صورت خستگی­ناپذیر برای مراقبت از بیماران فعالیت می­کنند. در میان کارکنان بخش بهداشت و درمان، پرستاران کسانی هستند که بیشترین درگیری را در مبارزه با بیماران کووید۱۹ دارند و به طور منظم از زمان پذیرش تا ترخیص با بیماران در تماس مستقیم هستند. آنان نه تنها استرس کاری بالایی را تجربه می­کنند، بلکه به علت طولانی بودن مدت کار و الزام به حضور در محیط­های بالینی و بیمارستانی، در معرض خطر بالای ابتلا به ویروس قرار دارند که این امر آن­ها را در معرض مشکلات روانشناختی قرار می­دهد. در این میان، بخش­های مراقبت­های ویژه و اورژانس با پذیرش بیماران بد حال و غیر قابل پیش­بینی، نسبت به سایر بخش­های بیمارستان از سطح بیشتر تنش و شرایط کاری خطرناک­تر برخوردارند و متعاقبا پرستاران با کار کردن در این بخش­ها بیشتر مستعد ابتلا به مشکلات روانشناختی هستند. این مطالعه با هدف تعیین اضطراب و ترس از کووید۱۹ در پرستاران شاغل در بخش­ مراقبت­های ویژه و اورژانس مراکز آموزشی و درمانی دانشگاه علوم پزشکی ایران در سال ۱۴۰۰ انجام شد. روش اجرا: پژوهش حاضر یک مطالعه مقطعی از نوع توصیفی است که بر روی ۲۰۵ نفر از پرستاران شاغل در بخش­ مراقبت­های ویژه کرونا و اورژانس بیمارستان های آموزشی درمانی حضرت رسول اکرم، فیروزگر، شهدای هفتم تیر، شهدای یافت آباد، فیروزآبادی و لولاگر در بازه زمانی تیر ماه تا شهریور ماه سال ۱۴۰۰ انجام شد. نمونه­گیری به روش تمام­شماری انجام شد. معیارهای ورود به مطالعه شامل نداشتن سابقه ابتلا به اختلالات روانی شناخته شده و سابقه مصرف داروهای روان براساس خودگزارش­دهی بود. تعداد پرستاران شاغل در بخش­های ICU کرونا و اورژانس در مجموع ۴۳۰ نفر بود که از این تعداد، ۲۰۵ نفر در مطالعه شرکت کردند.  نوبت­های سنگین کاری، کمبود کارکنان و خستگی­های طولانی مدت پرستاران منجر به همکاری نکردن آنان در پژوهش و ریزش تعداد نمونه­ها شد. با مراجعه به بخش­های ICU کرونا و اورژانس و پس از بیان اهداف و روش انجام پژوهش برای سرپرستاران، در صورت تمایل جهت شرکت در مطالعه، لینک پرسشنامه­های الکترونیک که در قالب برنامه اندروید پرس­لاین طراحی شدند در اختیار سرپرستاران بخش­های مربوطه قرار گرفت تا ایشان لینک مربوطه را از طریق گروه­های آموزشی مجازی واتس­اپ در بین پرستاران بخش به اشتراک بگذارند. پس از پاسخ­دهی و دریافت آنلاین پرسشنامه­های پاسخ داده شده، اطلاعات مورد نظر از نمونه­های تایید شده استخراج شدند. ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه­های جمعیت­شناختی، اضطراب کووید-۱۹ (CDAS) و ترس از کووید۱۹- (FDCS) بود. داده­ها با استفاده از آزمون تی مستقل، آنالیز واریانس، دو به دو شفه و همبستگی پیرسون در نرم­افزار SPSS-۱۶ مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. سطح معنی داری کمتر از ۰/۰۵ درنظر گرفته شد. یافته­ ها: میانگین اضطراب پرستاران شاغل در بخش مراقبت­های ویژه و اورژانس برابر با  ۱۳/۲۵ ± ۱۸/۶۷ بود که علائم روانی آن دارای بیشترین میانگین (۶/۸۹ ± ۱۲/۱۱) و علائم جسمانی دارای کمترین میانگین (۷/۱۱ ± ۶/۵۶) بود. میانگین نمره ترس از کووید-۱۹ در پرستاران برابر با ۶/۶۰ ± ۲۱/۱۹ بود. بین اضطراب پرستاران از کووید۱۹ تنها با مدت زمان کار در بخش کرونا همبستگی منفی و معناداری وجود داشت (۰/۰۰۱>P)، به صورتی که با افزایش مدت زمان کار در بخش کرونا اضطراب پرستاران به صورت معنادار و به اندازه ۴۷۵/۰ واحد کاهش داشت. ترس از کووید۱۹ در پرستاران متاهل (۰/۰۲=P) و پرستاران دارای سابقه ابتلا به بیماری کووید۱۹ (۰/۰۰۶=P) به صورت معناداری نسبت به سایر پرستاران بیشتر بود. بین ترس از کووید-۱۹ و دفعات ابتلا به این بیماری ارتباط معنادار آماری وجود داشت (۰/۰۲۱=P). ترس از کووید-۱۹ در پرستارانی که یک بار به این بیماری مبتلا شده بودند به صورت معناداری از افرادی که اصلا مبتلا نشدند بیشتر بود (۰/۰۳۴=P). نتیجه ­گیری: نتایج پژوهش حاضر نشان­دهنده وجود سطح متوسط اضطراب و همچنین ترس در پرستاران شاغل در بخش مراقبت­های ویژه و اورژانس کووید-۱۹ بود. یافته­ها نشان داد که نگرانی از سرایت کرونا به اطرافیان مهم­ترین عامل ایجادکننده اضطراب در پرستاران است و با افزایش مدت زمان کار در بخش­ کرونا، اضطراب پرستاران به صورت معناداری کاهش می­­یابد. هم­چنین پرستارانی که متاهل بودند و سابقه ابتلا به بیماری را داشتند به طور معناداری ترس بیشتری را نسبت به پرستارانی که هرگز مبتلا نشده بودند نشان دادند. با توجه به مشکلات متعددی که این گونه اختلالات برای پرستاران به ویژه در بخش مراقبت­های ویژه و اورژانس ایجاد می­کنند، نیاز به برنامه­ریزی موثر در جهت کاهش و  بهبود اثرات جسمانی و روانشناختی آن در پرستاران، جهت ارائه مراقبت مطلوب و باکیفیت توصیه می­شود. هم­چنین با توجه به اینکه مدیران پرستاری نقش مهمی در حمایت از پرستاران دارند، توصیه می­شود که نه تنها در طول همه­گیری کووید-۱۹، بلکه در طول اپیدمی­هایی که ممکن است در آینده جامعه جهانی را با بحران روبرو کند، مدیران پرستاری از طریق ایجاد شرایط و فضای کاری مناسب و برگزاری کارگاه­های سلامت روان و مقابله با ترس و اضطراب، شرایطی را فراهم کنند تا پرستاران بتوانند با چالش­های همه­­گیری، به خصوص اضطراب و ترس از آن کنار بیایند. افزایش تعداد پرستاران، کاهش ساعات کاری، حمایت روانی از سوی متخصصان، کنترل موثر عفونت، اقدامات حفاظت فردی و اجرای سیاست­ها و پروتکل­های نهادی می­تواند به کاهش اضطراب و ترس و افزایش سلامت روان پرستاران کمک کند.

کلیدواژه ها:

Covid ۱۹ ، Fear ، Anxiety ، Intensive Care Unit ، Emergency Department ، Nurse ، کووید-۱۹ ، ترس ، اضطراب ، بخش مراقبت­های ویژه ، بخش اورژانس ، پرستار ​​​​​​​