پیش درآمدی بر یک نظریه آیا «رئالیسم عرفانی» در سینما و ادبیات ایران در حال ظهور است؟ (تلفیق، قدسیت، محبت و واقعیت در فیلم «خورشید» مجیدمجیدی)

درعرصه ادبیات و سینمای ایران معاصر -کمابیش همانند جریان‎های هنری جهانی- عموما ژانرها و رویکردهای هنری با حفظ وجوه تمایز خود زیست می‎کنند.بویژه فاصله میان رویکردهای عینیت گرایانه(objective) رئالیستی و رهیافت‎های ذهنیت گرایانه (subjective) عرفانی، باید ملموس تر باشدچرا که درنگاه اول، پیوند این دو متناقض به نظر می رسد،اما در اخیرا شاهد رخدادهایی هستیم که مرز ژانرهای ادبی و هنری کمرنگ می شودوبرخی متن‎های ادبی یافیلم‎ها به سوی بیناژانری حرکت کرده‎اند.درجریان‎های فکری بین‎الاذهانی جامعه مدرن،شکل گیری بیناژانری افزونتر ازادب و هنر کلاسیک و زمان تسلط رمانتیسم صورت گرفته است ودرمتن ادبی و هنری،مفاهیم یا درونمایه‎ها ومضامین ژانرهای مختلف رقیب،گاه باهم درآمیخته وآشتی کرده‎اند.درقلمرو فرهنگ،هنر وادب ایران، چنین آثاری ممکن است روابط بینامتنی استوار بامیراث های غنی ایرانی - اسلامی در عالم هنر و ادبیات پیدا کنند و در تراز سرآمدی جای بگیرند. فیلم خورشید مجیدمجیدی با تحولی بارز نسبت به دیگرآثار،واجدچنین ویژگی هایی شده است.مجیدی موفق شدقدسیت وشاخصه های عالم غیب رادر مولفه های ژانر رئالیستی فیلم خود؛بازبتاباند و ممزوج سازد در فضا و درونمایه ای عرفانی بنشاند و با این ترکیب نغز، فیلمی بیناژانری ونوآورانه عرضه کند.مسئله این پژوهش،کاویدن وجوه ظهور این بیناژانریت متمایزوبدیع است که به نظر می‎رسد بانظریه ها و مبانی تحولات متن پژوهانه دهه‎های اخیر سازگار باشد.روش تحقیق، توصیفی-تحلیلی است و برمبنای نمادشناسی و باترکیبی از تحلیل گفتمان، نقدژانرونظریه های متن شناختی وبینامتنی،چهارچوب نظری آن شکل گرفته است.چشم‎انداز نتیجه تحقیق،نشانگرظهور شاخصههای بیناژانری رئالیستی – عرفانی درفیلم خورشیدمجیدمجیدی است و اودر این فیلم توفیق یافت تا واقعیت را با معرفت قدسی و عرفان و محبت باهم در بیامیزدواز حیث درونمایه،نوآوری و ژرف‎نگری ویژه ای رادر این فیلم به منصه ظهور برساند.

کلیدواژه ها:

بیناژانریت ، رئالیسم عرفانی ، قدسیت ، واقعیت ، خورشید