بررسی ساختار فضایی مسکن کوچ نشینان با قابلیت حمل و سازگاری با محیط(مطالعه موردی: عشایر طایفه بریوانلو در خراسان ضوی)

مقدمه: عشایر سهم زیادی از تولید گوشت و پروتئین کل کشور را دارا می باشند اما جمعیت این جامعه به دلیل عدم دسترسی به امکانات اولیه و نداشتن مسکن مناسب رو به کاهش است. سکونت عشایر در چادر، آنها را در معرض خطراتی همچون آتش سوزی و باد و طوفان و.... قرار داده است.هدف پژوهش: هدف این تحقیق بررسی مولفه های موثر در طراحی مسکن خودکفا، سازگار با محیط و با قابلیت حمل برای طایفه عشایر بروانلو در خراسان می باشد. این پژوهش در جستجوی پاسخ سوالاتی همچون چه مولفه­هایی در طراحی مسکن خودکفا با قابلیت حمل و سازگار با دو اقلیم ییلاقی و قشلاقی موثر است؟ و چگونه می توان با توجه به این عوامل به نیاز عشایر این منطقه به مسکن متناسب با نوع سکونت آنها، پاسخ مناسب داد؟روش­شناسی تحقیق: روش تحقیق کتابخانه ای و میدانی است به این صورت که ابتدا به بررسی مفاهیم مسکن قابل حمل، مسکن خودکفا، جامعه عشایری و تعاریف مرتبط با جامعه عشایری پرداخته و ویژگی های مسکن و نوع سکونت و چگونگی همسازی با اقلیم محل سکونت آنها را بیان نموده و سپس به عنوان نمونه موردی زندگی مبتنی بر کوچ ، اقلیم و طبیعت محیط عشایر طایفه بروانلو در مناطق ییلاقی و قشلاقی خراسان رضوی مورد بررسی و مطالعه قرار گرفت در گام بعد برای داشتن یک مسکن همساز با اقلیم به بررسی عوامل جوی تاثیرگذار دما و رطوبت پرداخته و نمودارهای بازه تغییرات دما و رطوبت با توجه به موقعیت منطقه ییلاقی و قشلاقی ترسیم و مورد مطالعه قرار گرفت. سپس  با بررسی مصالح نوین و هوشمند به ارائه تحلیل و راهکار برای ساخت مسکن مورد نیاز این جامعه پرداخته شد. قلمروجغرافیایی پژوهش: قلمرو این پژوهش عشایر طایفه بریوانلو در خراسان رضوی می­باشد.یافته ها و بحث: با توجه به اینکه هرساله توقف عشایر طایفه بروانلو در منطقه ییلاقی دربیابان بام از اردیبهشت ماه آغاز و تا مردادماه ادامه دارد و از آبان ماه تا فروردین سال بعد در منطقه قشلاقی کمرسیاه مستقر می شوند و با توجه به سایر داده های این پژوهش می توان نتیجه گرفت که می بایست مسکن این عشایر را به گونه ای طراحی نمود که در ییلاق دمای بالای صفر درجه تا دمای بالای ۴۰ درجه را تحمل کرده و در قشلاق با دمای زیر صفر درجه از حدود ۹/۱۶- درجه تا دمای ۳۳ درجه را تطبیق پذیرد.نتایج: نتایج کلی نشان داد، برای ساخت مسکن باید از مصالح سبک و قابل حمل و سازگار با این تغییرات اقلیمی استفاده شود.

کلیدواژه ها:

مسکن قابل حمل ، سکونت عشایر ، انعطاف پذیر ، مسکن خودکفا ، سیاه چادر