فراز و فرود اسطوره در ادب فارسی پس از عصرحافظ
سال انتشار: 1393
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 80
فایل این مقاله در 25 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد
- صدور گواهی نمایه سازی
- من نویسنده این مقاله هستم
استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:
شناسه ملی سند علمی:
JR_KVSHN-14-26_011
تاریخ نمایه سازی: 30 مرداد 1402
چکیده مقاله:
مهمترین ویژگی اسطورهها، قداست و جستجوی ازلیت در قالب روایت است، که طی آن، ضمیر ناخودآگاه و رویای جمعی بشر با زبانی زیبا و برپایه ادبیت (literariness)بازنمایی میشود. اصولا اسطورهها بر پایه فطرت آدمیان شکل میگیرند و در هر دوره سیلانی دارند و در ذهن و زبان مردم جاری میشوند. از اینروی باید اسطوره را فصل جدایی ناپذیر ادبیات دانست. تجلی اسطوره در عرصه ادبیات دو گونه رخ میدهد: گاه، به صورت پاره روایت یا عبارت، جوهره یا مفهوم اسطوره منتقل میشود. قسم دیگر این ظهور، بر مبنای جوشش طبیعی اسطوره است که ذهن خلاق ادیب طراز اول با آن ارتباط برقرار میکند و به صورت روایت و یا آفرینش اسطوره، در متن جلوه میکند. در این صورت ادیب و هنرمند، موضوع متن را از حالت هنجار و متعارف خارج کرده، به آن جنبه ماورایی میدهد تا اسطوره بیافریند. گونه دوم یعنی آفرینش اسطوره در عرصه تاریخ ادبیات فارسی در شعر نوابغی چون فردوسی، مولوی، حافظ و دیگران درخور مشاهده است و پس از قرن هشتم، در ادبیات فارسی پس از حافظ کمرنگ و کممایه میشود. در پژوهش حاضر دلایل فرود و کمرنگ شدن اسطوره در این برهه از تاریخ ادبیات فارسی، بازکاویده شده است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی است و برپایه چهارچوب نظری رهیافت تحلیل گفتمان استنباط صورت خواهد گرفت که با توجه به بافت موقعیت فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و پیوند آن با موقعیت ادبی این دوره، مساله تحقیق کاویده و تحلیل میشود. اجمالا نتیجه تحقیق نشان میدهد که در این دوره، به دلیل تحولات سیاسی- اجتماعی، تهاجم مغول و پس از آن تیموریان و نبردهای مذهبی صفویان، از بین رفتن مراکز فرهنگی – علمی و مهاجرت اهل دانش و فرهنگ به هند، گسست از سنت شعر فارسی، افت نشاط و ذوقپروری در جامعه عصر صفوی، عامیانهشدن ادبیات و دور شدن از هنر ناب ادبی، کاربرد اسطوره در ادبیات کمرنگ شد، این ویژگی در درونمایه و محتوای اشعار این دوره درخور بررسی است.
کلیدواژه ها:
نویسندگان
سیدعلی دسپ
استادیار دانشگاه پیام نور
حسینعلی قبادی
عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس