بررسی امکان تداوم حضور هنر »گچبری « برنما وبدنه ساختمانهای آینده وجایگاه آن درارتقاء کیفی نما ومنظرشهری

در گذشته ساختمانهای شهر ضمن اینکه با معماری زیبا و مطابق با اصول زیباشناختی بصری ، طراحی می شدند در کمال احترام به محیط پیرامونی ، در زمینه طرح خود نیز جای می گرفتند. با ظهور مفاهیم و عناصر مدرنیته معماری و شهرسازی ایران مانند بسیاری مسایل دیگر با سرعتی حداکثری در دوران مختلف دستخوش تغییراتی شد. با تغییر شیوههای ساخت و ساز و همچنین با ورود و تولید گسترده مصالح ساختمانی ، »نما« ی ساختمانها صورتهای متفاوتی بخود گرفت . از دیرباز یکی از مصالح ساختمانی مورد استفاده در نمای معماری بناها »گچ « بوده و بدنبال آن هنر »گچبری « بعنوان یکی از ایفاگران اصلی جهت تکمیل نقش »نما و بدنه « برای داخل و خارج عمارتها بشمار می رفته است .»گچبری « ، گذشته از این که بعنوان پوسته نهایی نما و بدنه در داخل و خارج بناها بشمار می آمده، در قالب یک اثر هنری که عملا با دستان هنرمند گچبر اجراء می شد از قداست و نفاست خاصی بر خوردار بود. بنابراین این هنر گچبری برای کارفرما و صاحب کار یک »ارزش« و اثر ارزشمند قلمداد می شد.در سالهای اخیر »هنر گچبری « بلحاظ ظهور و بروز مصالح و عناصر کاذب وارداتی (مانند بسیاری دیگر از هنرهای دستی وسنتی ) ، جایگاه خود را به مرور زمان از دست داده و بجای آن مصالح ساختمانی مصنوعی مانند چلینیوم و کامپوزیت وارد حوزه طراحی و اجرای معماری نماهای بناها شده است .در مقاله حاضر، ضمن نقد و بررسی ویژگی های مثبت و منفی هنر گچبری ، ابعاد عملکردی و زیبایی شناختی آن مورد ارزیابی قرار گرفته است که بر اساس آن بهترین علل امکان بهرهگیری از گچبری در طراحی و اجراء نما و بدنه معماری بناها در ۷ مورد تدوین یافته که عبارتند از : قابلیت اجرا استفاده از هنر گچبری در مناطق مختلف با هر نوع شرایط آب و هوایی ، عدم نیاز خاص به بسترسازی در زمینه کار مستقل برای اجرای هنر گچبری ، امکان دید مناسب در شب اثر گچبری بدون نیاز به نورپوردازی ، پایین بودن هزینه های تهیه گچ نسبت به سایر مواد و مصالح مورد استفاده در نما ،تاثیرگذاری مثبت بر روحیه ناظران بلحاظ بهره گیری از فرم و شکل های طبیعی ، قابلیت تداوم و انتقال طرح و نقش از بدنه به سقف نما و برعکس ، امکان لحاظ طرح و اجرای سایر فرم های تجسمی بوسیله هنر گچبری بر روی نما و بدنه بناها.در پایان مقاله خاطر نشان می سازد با بهره گیری مجدد از هنر گچبری در نما و بدنه بناها و همچنین با لحاظ ایده های فناورانه - که با سرعت و هزینه کمتری قابلیت اجرای گچبری را داشته باشد - بتوان ضمن احیاء این هنر دستی ، زمینه های علمی وعملی ارتقاء کیفی سیما و منظر شهری را ایجاد کرد.

کلیدواژه ها:

شهر یزد ، گچبری ، معماری نما ، نما و منظر شهری ، هنرهای دستی