بررسی و مقایسه تطبیقی رهیافت های برنامه ریزی عقلانی-جامع و راهبردی در برنامه ریزی شهری

برنامه ریزی عقلانی -جامع ، یک فرآیند تخصیصی و فنی در انتخاب عقلانی ابزار/ گزینه های حل مشکلات است . در این رهیافت فرض می شود که برنامه ریز تمامی اهداف کلان وابسته و اولویت های خود را در میان اهداف به وضوح می داند، تمامی گزینه های ممکن را برای دستیابی به اهداف کلان مورد آزمون قرار می دهدو راهی را انتخاب می نماید که نیل به اهداف را با حداقل هزینه منابع ، ممکن می سازد. این رهیافت محصول-محور، با تولید طرح های جامع بلندمدت در برنامه ریزی شهری در برهه ای از نیمه دوم قرن بیستم در بسیاری از کشورها به عنوان رهیافت غالب به کارگرفته شد و پس از آن، به دلیل کاستی های موجود، با انتقادهای زیادی مواجه گردید. با واکنش به این نکات انتقادی ، دامنه توجه از محصول برنامه ریزی به سوی فرآیند برنامه ریزی تغییر یافت و یک سوگیری متفاوت در ادبیات برنامه ریزی شهری ایجاد شد که بر فرآیند برنامه ریزی متمرکز است . رهیافت برنامه ریزی راهبردی به عنوان یک رهیافت فرایند-محور، متمرکز بر مشکلات و اولویت های اصلی برنامه ریزی و توجه به اهداف کوتاه مدت و عملیاتی با مشارکت ذینفعان است و به برنامه ریزی به عنوان فرایندی انعطافپذیر و پویا می نگرد. کاربست این رهیافت برنامه ریزی شهری ، منعکس کننده روند پیچیده و مستمر تغییر شهر است . هدف از این پژوهش شناخت ویژگی های دو رهیافت عقلانی -جامع و راهبردی به طور کلی و در ادبیات برنامه ریزی شهری و مقایسه آنها است . روش مطالعه تطبیقی اسناد مرتبط برای دستیابی به هدف پژوهش به کار گرفته شده است .

کلیدواژه ها:

رهیافت برنامه ریزی عقلانی - جامع ، رهیافت برنامه ریزی راهبردی ، فرایند-محور ، محصول-محور