اخلاق در ارزشیابی: ارائه چارچوبی مفهومی

زمینه: ارزشیابی فعالیت نظام داری است که برای انجام آن ملاک هایی جهت ارزش گذاری تعیین و اطلاعاتی در خصوص وضع موجود پدیده فراهم می شود و سپس با مقایسه وضع موجود با این ملاک ها، ارزش آن پدیده تعیین می شود. لازم است که ارزشیاب تصمیم بگیرد که از کدام منابع و با چه شیوه ای ملاک های ارزش گذاری شده را انتخاب، جمع آوری و تحلیل کند، و یافته های خود را چگونه در جهت بهبود وضع موجود عرضه کند. بنابراین، ماهیت ارزشیابی شرایط زیادی را ایجاد می کند که ارزیابان را در حوزه کارشان با چالش ها، تعارض ها و مسائلی اخلاقی مواجه می کند. هدف از انجام پژوهش حاضر، ارائه چارچوبی مفهومی از اخلاق در ارزشیابی جهت ارائه دستورالعملی به ارزشیابان بود. روش کار: این مقاله با روش تحلیلی- استنتاجی و با مرور منابع مرتبط، چارچوبی مفهومی از اخلاق در ارزشیابی را فراهم می کند. یافته ها: دست یافتن به تعریفی واحد از ارزشیابی تنها با توسل به ارکان سازنده تعاریف مختلف این حوزه میسر است. با توجه به سه رکن اصلی تمام تعاریف ارزشیابی، اخلاق در ارزشیابی در سه حوزه ۱) گردآوری روشمند داده ها، ۲) قضاوت روشمند درباره یافته­ها و ۳) تصمیم­گیری و تلاش برای بهبود وضع موجود قابل مفهوم­سازی است. هریک از این حوزه­ها خرده­مولفه­های مختلف و اصول اخلاقی خاص خود را دارد. نتیجه گیری: ارزشیابی به واسطه ماهیت چندگانه­ای که دارد، مستلزم رعایت اصول اخلاقی است تا بتوان با دست یابی به نتایج معتبر در جهت تصمیم­گیری برای بهبود وضع موجود برنامه ها و سازمان ها گام برداشت؛ بنابراین، توجه به چارچوبی مفهومی برای رعایت اصول اخلاقی در ارزشیابی پیشنهاد می گردد.

کلیدواژه ها:

evaluation ethics ، methodologic data collection ، methodologic judgment ، decision making. ، گردآوری روشمند داده ها ، قضاوت روشمند ، تصمیم گیری ، چارچوب مفهومی ، اخلاق در ارزشیابی