کلام متمکن و کلام مغلوب در سخنان شیخ ابوالحسن خرقانی

در یک تقسیم بندی نوین، سخن منثور صوفیانه به دو گونه متمکن و مغلوب تقسیم شده که تنها شباهت این دو گونه کلام، داشتن زمینه عرفانی است. قلمرو دانش رسمی و علم اصطلاحی صوفیان که آموختنی و حاصل دانش قراردادی آن ها می باشد، کلام متمکن و قلمرو تجربه های شهودی و دریافت های درونی که مولود معرفت شخصی و بی خویش نویسی و نگارش خودکار می‎باشد، کلام مغلوب نامیده می شود. شیخ ابوالحسن­خرقانی، عارف آزاد اندیش ایرانی در اواخر قرن چهارم و اوایل قرن پنجم هجری از جمله اولین مغلوب کلامان عرصه ادبیات صوفیانه است که در این پژوهش سخنان و گفته های بر جای مانده از وی در کتاب نورالعلوم و سایر کتب صوفیه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است و ویژگی های کلام مغلوب در قالب: دریافت شخصی، فعل نگارش (بی خویش نویسی)، تناقض گویی، ایدئولوژی و قطب استعاری زبان بررسی می گردد. نتیجه این نوشتار نشان از آن دارد که سخنان شیخ ابوالحسن خرقانی در دسته آثار مغلوب نثر صوفیانه فارسی قرار می گیرد.

کلیدواژه های کلام متمکن و کلام مغلوب در سخنان شیخ ابوالحسن خرقانی:

Mystic‚ sufia prose‚ Abul Hasan khareghani‚ the Conscious Speech‚ the Unconscious Speech. ، عرفان و تصوف ، نثر صوفیانه ، ابوالحسن خرقانی ، کلام متمکن ، کلام مغلوب.