بررسی کمال گرایی ایرانیان در هفت پیکر نظامی با تاکید بر اسطوره بزرگ بانوی هستی

هر چند یونگ در نقد ادبی جدید، مادینه روان و آنیما را بر سر زبان ­ها انداخت،  اما باور کهن بزرگ­بانوی هستی با جغرافیای فکری نظامی سازگاری ویژه ای دارد. اسطوره بزرگ­ بانوی هستی باور کهنی است که همواره در ذهنیت مردم جهان وجود داشته و چنین می نماید که  نظامی، هنگام سرایش هفت پیکر، با این اسطوره قدیمی آشنا بوده و از آن در خلق این اثر ادبی بهره برده ­است. در این نوشتار پرسش اصلی این است که نظامی با چه شگردهایی اسطوره مادینه روان را در اثر هفت­پیکر به کار گرفته است؟ نویسندگان این مقاله برای دستیابی به پاسخی شایسته، هفت پیکر نظامی را از دید مادینه عظیم روان به روش توصیفی-تحلیلی، استقرایی ناقص و آوردن شواهد مثال بررسی نموده و هر جا لازم بوده از نظریه یونگ نیز بهره برده اند. نتایج این پژوهش نشان می­دهد؛ کمال­ جویی همواره یکی از دغدغه ­های مهم ایرانیان بوده که در طول زمان با توجه به شرایط اجتماعی، فرهنگی و سیاسی دچار تحول شده و در منظومه ­های عرفانی به تکامل رسیده است. اگر سیر کمال­جویی ایرانیان به سه دوره آغازین، میانه و دوره تکامل تقسیم گردد، هفت­ پیکر نظامی مصداق بارزی از دوره میانه است؛ در این اثر ادبی همسران بهرام، نمادی از بزرگ­بانوی هستی و مادینه روان او هستند که در راه رسیدن بهرام به کمال، نقش راهنما و پیر و دلیل راه را ایفا می­ کنند تا او با تزکیه نفس و رسیدن به خودآگاهی، پادشاهی عادل و عاقل گردد و شایستگی رفتن به ظلمات غار و دستیابی به جاودانگی را پیدا کند. دریافت این نکته در کنار مولفه­ های زیبایی­شناسی دیگر، این اثر را به شکل معناداری، زیبا و هنری و عمیق کرده­ است.

کلیدواژه ها:

Myth ، universe great lady ، Young ، mind feminine ، Perfectionism ، “haft peykar” ، Bahram-e Gur. ، اسطوره ، بزرگ بانوی هستی ، مادینه روان ، یونگ ، کمال جویی ، هفت پیکر ، بهرام گور.