بررسی های کانی شناسی- ژئوشیمیایی ذخایر کرومیت چاه یابو و چشمه پلنگ با نگرشی بر کاربرد صنعتی آن ها

مناطق مورد بررسی بخشی از زون افیولیت ملانژ سبزوار را تشکیل می­دهند. مجموعه­ی افیولیتی شمال­شرق ایران از دیدگاه زمین­شناسی و پتانسیل­های معدنی دارای اهمیت است. مهم­ترین واحدهای زمین­شناسی منطقه­ی چاه­یابو به مجموعه­ی افیولیتی با سن کرتاسه فوقانی وابسته است که شامل پریدوتیت­های سرپانتینی شده، گابرو، دایک­های دیابازی و سنگ­های آتشفشانی دگرسان شده دوران سوم به ویژه ائوسن است. در منطقه­ی چشمه­پلنگ واحدهای سنگ­شناسی مشابه چاه­یابو رخنمون دارند با این تفاوت که واحدهای سنگی دونیت با گسترش کمتر و هارزبورژیت با گسترش بیشتری قابل مشاهده است. بررسی­های میکروسکوپی بلوک­های صیقلی کانسنگ کرومیت­ مناطق مورد بررسی نشان می­دهد که بافت آن­ها ­به دو گروه اولیه و ثانویه قابل تقسیم است. بافت­های غالب اولیه در منطقه­ی چاه­یابو و چشمه­پلنگ، متراکم، نواری، انتشاری، مشبک و پوست­پلنگی است. در صورتی­که بافت­های کاتاکلاستیکی و کششی از بافت­های ثانویه مهم است. بررسی­های ژئوشیمیایی نشان می­دهد که کرومیت­های منطقه­ی چاه­یابو و چشمه­پلنگ به ترتیب با میانگین مقادیر  ۱۵/۵۳% و ۹۳/۴۲%  اکسیدکروم (Cr۲O۳)،  ۱۵/۶% و ۹۲/۸% اکسید آلومینیوم (Al۲O۳)، ۹۲/۱۵% و ۴۲/۲۲%  اکسید منیزیم (MgO) و ۱۴/۰% و ۱۹/۰% اکسید تیتان (TiO۲) شکل گرفته­اند. نسبت [Cr/(Cr + Al)] درکرومیت­های منطقه­ی چاه­یابو و چشمه­پلنگ به ترتیب بیشتر از ۹۱/۰ و ۷۶/۰ است که نشان­دهنده­ی کانسارهای کرومیت نوع کروم بالا و آلومینیوم پایین است. مقادیر بالای Cr۲O۳ و MgO و نیز مقادیر پایین Al۲O۳ و TiO۲ کرومیت­های مناطق مورد بررسی با موقعیت چینه نگاشتی عمیق کرومیت­ها در دنباله­ی افیولیتی (پریدوتیت­های زمین­ساختی) همخوانی دارد که احتمالا خاستگاه ماگمایی هر دو کانسار گوشته­ی فوقانی بوده است. با توجه به استاندارد ویژگی­های شیمیایی لازم کرومیت به­منظور استفاده در صنایع فروکروم (Cr۲O۳>۴۶% و Cr/Fe>۳) و شیمیایی (Cr۲O۳>۴۴% و Cr/Fe>۱.۵)، کانسنگ کرومیت استخراج شده از ذخایر معدنی چاه­یابو و چشمه­پلنگ می­تواند در صنایع فلزی و شیمیایی کاربرد داشته باشد.

کلیدواژه ها:

Sabzevar ophiolite ، Chah Yabu ، Cheshmeh Palang ، metallurgy ، chemical industries. ، افیولیت سبزوار ، چاه یابو ، چشمه پلنگ ، صنایع فلزی ، شیمیایی.