مروری بر بیولوژی و پاتولوژی گلوتاتیون پراکسیداز با تاکید بر سکته مغزی صبا

گلوتاتیون پراکسیداز ها خانواده ای از پروتین های آنتی اکسیدان می باشدکه مشتمل بر ۸ ایزوفرم است (۱). این آنزیم ها هیدروژن پراکساید و هیدروپراکساید و لیپید هیدروپراکساید ها را به کمک گلوتاتیون احیا می کنند پنج نوع آنها شامل انواع ۴۱ و نوع ۶ یک سلنوپروتئین است بدین معنی که در ساختار آنها سلنیوم به صورت سلنوسیستئین قرار دارد(۱). ژن گلوتاتیون پراکسیداز ۳ حاوی ۵ اگزون می باشد که حدود ۱۰KB طول دارد که در ناحیه ۳۲۵ q کروموزوم ۵ قرار دارد این ژن یک پروتین ۲۳ کیلو دالتونی تولید می کند که یک هومودایمر تشکیل می دهد که هر مونومر آن شامل یک سلنوپروتئین است . طی واکنش سلنیوم به سلنوئیک اسید تبدیل می شود که در نهایت به کمک گلوتاتیون احیا می شود . از نظر کینتیک آنزیمی گلوتاتیون پراکسیداز ۳ شبیه گلوتاتیون پراکسیداز ۱ می باشدکه به طوری که ۱۰۷ ×۴ مول در ثانیه را کاتالیز می کند(۲). برخلاف گلوتاتیون پراکسیداز ۱ گلوتاتیون پراکسیداز ۳ می تواند لیپیدهیدروپراکسید های محلول را به عنوان سوبسترا استفاده کند هر آنچه که در مورد پراکسیداز ۴ نیز مشاهده می کنیم (۳).گلوتاتیون در داخل سیتوزول ساخته شده و به پلاسما انتقال می یابد. در پلاسما گلوتاتیون تخریب می شود از آنجایی که گلوتاتیون به سرعت کاتابولیزه می شود مقدار آن در داخل پلاسما پایین است و حدود ۱۰ میکرومولار می باشد. این مقدار در مقایسه با مواد داخل سلولی کمتر است . لازم به ذکر است که در درون سلول مقدار گلوتانیون۱۰ ۱ میلی مولار است بنابراین قدرت فعالیت آنزیمی گلوتاتیون پراکسیداز۳ به شدت محدود است (۴). از نظر محل قرارگیری ، ۳GP× در کلیه به میزان بسیار بالایی بیان و تولید می شود به طوری که نفروکتومی سبب کاهش معنا دار مقادیر سلنیومی این آنزیم می شود. . آنزیم ۳GP× برای اولین بار از پلاسما جدا شد به همین دلیل به آن GP×-P یا پلاسما گفته می شود همچنان به آن eGP× یا Extracellular GP× اطلاق می شود(۵). لازم به ذکر است که ۱GP× به عنوان مسئول اصلی فعالیت گلوتاتیون در خون مطرح است ، زیرا مقادیر آن داخل گلبول های قرمز بسیار بالاست . هرچند نقش اتصالی ۳GP× به به بافت های مختلف و عملکرد آنها تاکنون مشخص نشده است . آنزیم ۳GP× در بیماری های مختلف تغییر پیدا می کند در اختلالات بیماری کشان که یک بیماری ناشی از کمبود سلنیوم است مقادیر ۳GP× تغییر پیدا میکند همانطور که قبلا ذکر کردید نفروکتومی و سایر بیماری های کلیوی سبب کاهش مقادیر سرمی این پروتئین می شود . فعالیت ۳GP× با افزایش سن به صورت معناداری کاهش می یابد .برخی مطالعات نشان داده ۳GP× خواص التهابی دارد و در بیماری هایی مانند آسم و متابولیک سندروم بالا می رود. برخی مطالعات ارتباط ۳GP× و بیماری های قلبی عروقی و سکته های مغزی ایسکمیک را مطرح نموده اند(۲).مطالعات نشان داده است که مکمل سلنیوم در بیماران سکته مغزی ایسکمیک حاد سبب افزایش فعالیت GP× میشود و همچین مقادیر فاکتور های التهابی را کاهش می دهد(۶). محققین معتقدند که سلنیوم احتمالا به خاطر قدرت آنتی اکسیدانی و عمل ضد التهابی در بدست آمدن نتایج درمانی بهتر موثر است . برخی مطالعات تنوع ژنتیکی ۳GP× را به عنوان یک ریسک فاکتور مستقل برای ایجاد سکته مغزی ایسکمیک مطرح نمودند. برخی مطالعات نشان دادند. نکته جالب توجه این است که اکثر مقالاتی که به بررسی SNP های ژن۳GPXپرداختند نشان دادند که تنوع پروموتورهای این ژن در بروز بیماری سکته مغزی تاثیر دارند، لذا می توان نتیجه گرفت که مقادیرسرمی به عنوان یک متغیر در بروز سکته مغزی اهمیت دارد ۹-۷ . روش کار :تمامی مقالات مرتبط در سایتPubMed با کلید واژه های ذکر شده جستجو شد و نتایج به شکل یک مقاله مروری بررسی گردید.بحث و نتیجه گیری:علیرغم اینکه منبع این پروتئین آنزیمی در بافت کلیه میباشد،مقادیر سرمی آن در پیشگیری بیماری های مختلف من جمله،بیماری هایمربوط به مغز و اعصاب اهمیت دارد