کانی شناسی، زمین شیمی و بررسی سیال های درگیر در رخداد کانه زایی مس زاوه، جنوب شرق تربت حیدریه

کانی­سازی مس زاوه در جنوب شرقی تربت حیدریه، در استان خراسان رضوی، و در پهنه فلززایی خواف- کاشمر- بردسکن قرار دارد. زمین­شناسی منطقه شامل سنگ­های رسوبی ژوراسیک و کرتاسه و واحدهای آتشفشانی ­آندزیتی تا ریوداسیتی ائوسن است. کانی­سازی کنترل ساختاری داشته و به شکل رگه-رگچه­­ای با امتداد شرقی- غربی در واحد جوش­سنگ سیلیسی ژوراسیک تشکیل شده­است. کانی­های اولیه شامل کالکوپیریت، پیریت و آرسنوپیریت و کانی­های ثانویه شامل مالاکیت، آزوریت، کالکوزیت، بورنیت، کوولیت، سولفات­های مس، واد (هیدروکسید منگنز)، هماتیت، گوتیت، ژاروسیت، لیمونیت و به مقدار کمتر کریزوکلا هستند. مهمترین کانی باطله همراه با کانی­سازی، کانی کوارتز است. کانی­های اولیه اغلب با بافت رگچه­ای و پراکنده دیده­ می­شوند و کانی­های ثانویه بیشتر دارای بافت رگه­-رگچه­ای و جانشینی ثانویه هستند. دگرسانی غالب همراه با کانی­سازی رگه­ای، سیلیسی شدن است. کانی­سازی دارای بی­هنجاری مس (با بیشینه ۱/۲ درصد)، آرسنیک (بیش از ۱ درصد)، آنتیموان (حدود ۱۰۵ گرم در تن)، سرب (۴۳۷۱ گرم در تن) و روی (با بیشینه ۱/۱ درصد) است. برپایه بررسی سیال­های درگیر دوفازی (LV) در کانی کوارتز، کمینه دمای تشکیل کانی­سازی بین ۳۱۰ تا ۳۸۷ درجه سانتی­گراد بوده و از محلولی شامل نمک­های CaCl۲ و NaCl با درجه شوری بین ۱/۸ تا ۸/۱۵ درصد شکل گرفته­است. دو سیال هم­دما اما با شوری متفاوت در تشکیل کانی­سازی نقش داشته­اند. محلول کانه­دار با شوری بین ۱۴ تا ۱۶ درصد که خود برآمده از آمیختگی آب ماگمایی و آب جوی بوده، با سیال دیگری که دارای همین گستره دمایی اما شوری بسیار کمتر (بین ۸ تا ۹ درصد وزنی) است درآمیخته است. این کاهش دما می­تواند مهمترین عامل ته­نشست سولفیدها باشد. سنگ میزبان، کنترل ساختاری کانی­سازی، نوع دگرسانی و گسترش آن، دمای متوسط و شوری کم محلول کانه­دار و کانی­شناسی ساده منطقه زاوه مشابه کانسارهای رگه­ای گرمابی است.

کلیدواژه ها:

Hydrothermal vein mineralization ، silicate-cemented conglomerate ، fluid inclusion ، geochemistry ، Zaveh ، Torbat-e-Hydarieh. ، کانی سازی رگه ای گرمابی ، جوش سنگ سیلیسی ، سیال درگیر ، زمین شیمی ، زاوه ، تربت حیدریه.