شیمی کانی و شرایط فیزیکی تبلور در توده های دیوریتی کرتاسه پسین فیلشور و گفت، جنوب غرب سبزوار

توده­های نفوذی دیوریتی فیلشور و گفت به سن کرتاسه پسین در جنوب غرب سبزوار، در لبه شمالی پهنه ایران مرکزی قرار دارند. سنگ­های این توده­ها دارای بافت­های پورفیری، افیتی، ساب افیتی و میان دانه­ای در لبه­ها و دانه­ای در مرکز هستند و از کانی­های آمفیبول، پلاژیوکلاز و کلینوپیروکسن (در ساب افیتی) به همراه کوارتز (در کوارتزدیوریت­ها) تشکیل شده­اند. آمفیبول­ موجود در این سنگ­ها در گروه کلسیمی و از نوع هورنبلند منیزیم­دار است. ترکیب پلاژیوکلازها از آنورتیت تا لابرادوریت متغیر است. دماها و فشارهای بسته شدن و برقراری تعادل در آمفیبول­ها و پلاژیوکلازها بر اساس روش­های مختلف دما- فشارسنجی بین ۹۱۸ تا ۷۶۳ درجه سانتی­گراد و ۳ تا ۵/۵ کیلوبار (برابر با فشار عمق­های ۱۰-۱۸ کیلومتری) به دست آمده است. پیروکسن­ها در گستره­ وابسته به پیروکسن­های کلسیم، منیزیم و آهن­دار با ترکیب اوژیتی قرار دارند و از یک ماگمای اولیه در محیطی با گریزندگی اکسیژن بالا در فشارهای ۵-۲ کیلوبار بار در دماهای ۱۱۵۰-۱۰۰۰ درجه سانتی­گراد متبلور شده­اند. شیمی کانی آمفیبول و پیروکسن بیانگر سرشت نیمه­قلیایی ماگما و جایگاه فرافرورانش کمان­ ماگمایی برای این توده­های نفوذی است که با محیط جزایر کمانی درون اقیانوسی سنگ­های ماگمایی کرتاسه پسین پهنه اقیانوسی فرافرورانشی سبزوار سازگار است.

کلیدواژه ها:

Mineral chemistry ، thermobarometery ، dioritic intrusions ، Sabzevar ، Iran ، شیمی کانی ، دما- فشارسنجی ، توده های دیوریتی ، کرتاسه پسین ، سبزوار ، ایران.