طب نظامی در تمدن اسلامی تا سقوط بغداد

زمینه و هدف: امداد و نجات جان مجروحان، به ویژه نظامیان در جنگ ها از اهمیت زیادی برخوردار است و در همه ادوار تاریخی به اشکال مختلف مشاهده می شود. در تمدن اسلامی نیز با پیشرفت های نسبتا مناسب علمی به ویژه در حوزه بهداشت و درمان شاهد توجه به این مهم می باشیم. این روند در تمدن اسلامی تدریجی بوده و از حضور زنان مسلمان جهت امدادرسانی و کمک های اولیه شروع و به شکل گیری تشکیلات منسجم تری در قالب بیمارستان های سیار و به کارگیری اطبای ماهر در این حوزه به ایجاد اولین تشکیلات طب نظامی در تمدن اسلامی انجامید. هدف از پژوهش حاضر بررسی سیر تکوین طب نظامی و عوامل تاثیرگذار بر آن، در تمدن اسلامی است. روش ها: مواد اصلی پژوهش حاضر اطلاعات و داده های منابع تاریخی و طبی است. در کنار آن ها از تحقیقات جدید صورت گرفته در مورد پزشکی عصر شکوفایی تمدن اسلامی استفاده شده است. روش مورداستفاده در این تحقیق توصیفی-تحلیلی بوده و بر اساس گردآوری داده ها به روش کتابخانه ای انجام شده است. یافته ها: با توجه به نتایج پژوهش می توان گفت که توجه به درمان نیروهای نظامی در تمدن اسلامی از سابقه تاریخی برخوردار بوده و به مرور تکامل یافته و از وضعیت مناسبی نسبت به زمان خود برخوردار بوده است که می توان آن را پشتوانه طب نظامی جدید در ارتش های اسلامی به ویژه ایران به شمار آورد. نتیجه گیری: نتایج پژوهش حاکی از آن است که تکوین طب نظامی در تمدن اسلامی از مراحل ساده و ابتدایی از میدان جنگ در صدر اسلام آغاز و با ایجاد تشکیلات منسجم در قالب به کارگیری اطبا و ایجاد بیمارستان های سیار و ثابت در سده پنجم و ششم به دوره شکوفایی خود رسیده است. با این حال، در اثر عوامل چندی همچون عدم آموزش جدی، مشکل انتقال زخمی ها و نیز عدم امکان انجام جراحی در برخی موارد، مشکلاتی در ارائه خدمات به مجروحان جنگی وجود داشته است.

کلیدواژه ها:

جنگ ، بیمارستان ، جراحت ، درمان ، طب