همتراز خوانی در مجلات علمی(مطالعه موردی مجله جامعه شناسی ایران)

"بخشی از بلوغ محقق شدن درک این نکته ایت که هیچ دست نوشته ای هرگز کامل نیست" (اشتراوس و کوربین،۱۳۸۵)   همتراز خوانی ارزیابی انتقادی و سازنده از دست نوشته های ارائه شده به مجلات است که توسط افراد متخصص و همتراز با نویسنده دست نوشته صورت میگیرد.با توجه به بدیع بودن موضوع داوری مقالات علمی در زبان فارسی،ابتدا مفاهیم،اصطلاحات و تحولات مربوط به فرایند داوری دست نوشته های علمی بررسی می شود.سپس فرایند همتراز خوانی در مجله جامعه شناسی ایران برای ارائه الگویی از این فرایند در مجلات علمی-پژوهشی در ایران بررسی میشود.نوع فرایند همتراز خوانی مورد استفاده در مجله جامعه شناسی ایران مبتنی بر شیوه داوری پنهان دو طرفه است.در این پژوهش خصوصیات فرایند داوری در این مجله با توجه به ویژگیهای عمومی فرایند و نیز ویژگی های داوران از جمله سن،جنس،رشته تحصیلی،رتبه علمی و .... مورد بررسی قرار گرفته است.اسناد مورد تحلیل شامل ۷۹۸ سند داوری در مورد ۴۱۸ دست نوشته و حاصل همکاری ۱۲۶ داور(۱۰۴ داور مرد و ۲۲ داور زن) می باشد.در مدت ۴ سال یعنی از نیمه دوم سال ۱۳۸۱ تا نیمه اول سال۱۳۸۵ قریب به ۵۷۰۰ ساعت کار علمی در رابطه با دست نوشته های دریافتی توسط داوران و اعضای هئیت تحریریه منتخی مجله صورت گرفته است.متوسط زمان صرف شده از زمان دریافت دست نوشته تا اعلام نتیجه به نویسنده برای هر دست نوشته ۱۳.۶ ساعت و میزان رد دست نوشته ها توسط داوران مجله جلمعه شناسی ایران بیش از ۸۰ درصد بوده است.و نرخ رد دست نوشته ها نزد داوران خارج از مجله کمی بیش از داوران داخلی /اعضای هئیت تحریریه است.نتایج آزمون رگرسیون لاجستیک نشان میدهد از میان متغیرهای جمعیت شناختی دئاوران بین رشته تحصیلی،خارجی یا داخلی بودن داور و رتبه دانشگاهی با نتیجه داوری (پذیرش یا عدم پذیرش) رابطه معنی داری وجود دارد و سایر متغیرها رابطه ای با نتیجه داوری ندارند.

کلیدواژه ها:

همتراز خوانی ، داور ، فرایند داوری ، مقاله های علمی ، مجله جامعه شناسی ایران