تصویرشناسی ایرانیان عصر صفوی از رهگذر بررسی امثال و اصطلاحات فارسی در سفرنامه رافائل دومان

رافائل دومان جزو اولین فرانسویانی است که در دوره صفویه به ایران سفر می­کند و حاصل اقامت طولانی­مدتش را در اصفهان در قالب اثری با عنوان وضع ایران در سال ۱۶۶۰ به زبان فرانسوی می­نویسد. از آن­جایی که این اثر سرچشمه بسیاری از تصاویر ایرانیان در دیگر سفرنامه­های فرانسوی به شمار می­آید لازم است تصاویر ایرانیان از نظرگاه­های متنوع تحلیل و بررسی شود. در این پژوهش امثال و اصطلاحات فارسی­ای را که دومان در اثرش ذکر کرده شناسایی و طبقه­بندی کرده­ایم و با بهره­گیری از دانش تصویرشناسی – که تصاویر یک قوم را در ادبیات و فرهنگ ملتی دیگر بازمی­جوید - و با مراجعه به منابع تاریخی و بررسی نشانه های درون متنی، علل پیدایش و گسترش آن را در میان ایرانیان شرح داده ایم تا از این رهگذر از یک سو به شناختی از مردم و جامعه ایران عصر صفوی دست یابیم و از سوی دیگر دلایل نگرش دومان به ایرانیان را روشن سازیم. بر این اساس مجموعا ۶ مثل و ۱۱ اصطلاح به زبان فارسی در سفرنامه دومان شناسایی شد که ۱۲ مورد دارای تصویرپردازی مستقیم و ۵ مورد تصویرپردازی غیرمستقیم است و از مجموع ۱۷ مثل و اصطلاح، ۱۲ مورد دارای بار ارزشی منفی است که دیدگاه منفی دومان را به ایرانیان آشکار می­سازد. علل این نگاه ریشه در ماموریت تبلیغی و نگاه اروپامحور دومان دارد. از منظر مفهومی نیز بیشتر امثال و اصطلاحات دارای زمینه فرهنگی است که اولویت این مسئله را برای نویسنده بیان می کند.

کلیدواژه ها:

رافائل دومان ، وضع ایران در سال ۱۶۶۰ ، عصر صفوی ، امثال ، اصطلاحات ، تصویرشناسی