غزلیات سلطان ولد و جهان نگری مکتب ملامتیه

بهاءالدین سلطان­ولد فرزند ارشد مولانا جلال ­الدین از اقطاب طریقه مولویه است که اشعارش تجلی گاه اندیشه ­های مختلف عرفانی، حکمی و کلامی است؛ وی که از فیض صحبت بزرگانی چونان شمس تبریزی و برهان محقق ترمذی بهره برده است، تسلط زیادی به جهان­ نگری عرفای قبل از خود دارد؛ به گونه ­ای که با خلق آثاری ضمن تشریح تعالیم پدرش مولانا و دیگر بزرگان طریقه مولویه، اندیشه های بکری در عرصه ­های مختلف ارائه می­دهد. این پژوهش که مبتنی بر مطالعات کتابخانه ­ای و با روش توصیفی- تحلیلی انجام می ­شود، به بررسی مضامین ملامتی و مباحث مربوط با آن مانند رندی و قلندری می­ پردازد. غور در غزلیات سلطان­ولد آشکار می­کند که وی چونان بزرگان طریقه مولویه از مکتب ملامتیه تاثیر بسیار پذیرفته است. ولد پای به کوی ملامت می­نهد و علم و دانش را رها می کند و از قید خوشنامی می­رهد، ساقی و مطرب را مورد خطاب قرار می ­دهد و سالکان را به شرب خمر تحریض می­ کند و بر منش رندانه و سیرت قلندرانه خود می­ نازد. وی به شیوه قلندران تابوهای مختلف را می­ شکند و از طاعت و مناجات روی بر می ­تابد. ولد اذعان می­ کند که می منصوری خاص اولیای حق است و این قوم را با می انگوری ارتباطی نیست. ساقی در غزلیات ولد غالبا به حضرت حق یا اولیای الهی اطلاق می­ شود، لیکن محتوای غزلیات دیوان، نگرش ملامتی شاعر را نشان می ­دهد. بسامد بالای کلمه مطرب و اصطلاحات مربوط به موسیقی نیز حکایت از منش ملامتی ولد دارد که علاقه او را به مبحث سماع و میراث قلندران آشکار می­ کند.

کلیدواژه ها:

Rumi's method ، Sultanwald's lyric poems ، malamat ، Randy ، Qalandari. ، طریقه مولویه ، غزلیات سلطان ولد ، ملامت ، رندی ، قلندری.