مطالعه تغییرات ازون جوی در شهر اصفهان و اثرات زیست‌محیطی آن

گاز ازون از مهمترین گازهای جو زمین است که نقش سپر حفاظتی حیات را برای موجودات زنده ایفا می‌کند. این گاز طی چرخه‌ای در استراتوسفر بالایی تولید و تخریب می‌شود، اما میزان طبیعی آن در جو همواره ثابت می‌ماند مگر اینکه در اثر رهاسازی مواد مخرب ازون در جو به‌دست انسان، این مقدار طبیعی کاهش یافته و حفره ازونی ایجاد شود.اندازه‌گیری‌های ازون با تکنیک‌ها و وسایل مختلف زمینی و ماهواره‌ای انجام می‌گیرد که مکمل یکدیگرند. در اصفهان این اندازه‌گیری به دو روش نیمرخ قایم ازون و ازون کلی صورت می‌گیرد که برای اندازه‌گیری نیمرخ از بالون و با دستگاه‌های ازون سوند به روش الکتروشیمیائی استفاده می‌گردد. برای اندازه‌گیری ازون کلی از دستگاه‌های دابسون و بروئر استفاده می‌شود که در این مطالعه برای بررسی تغییرات ازون در اصفهان از این اطلاعات بهره‌برداری شده‌است. بررسی نشان می‌دهد که ماه اکتبر مربوط به سال‌های مختلف میزان ازون در لایه‌ی ازون (در استراتوسفر) طی سال‌های 1995 تا2010 در اصفهان کاهش یافته‌است. در ازون استراتوسفری سال 2002 نیز وضعیت نامتعارف مشاهده می‌شود. نکته دیگر اینکه در اثر آلاینده‌های سطحی در سطح شهر اصفهان میزان بالای ازون سطحی در تمام این سال‌ها با شیبی به سمت سطح زمین قابل توجه است. تغییرات فصلی ازون در اصفهان محسوس است و طی سال‌های مورد مطالعه تغییرات برون‌سالی نیز به چشم می‌خورد و تغییرات مربوط به سالهای 90 با تغییرات سالهای 2000 متفاوت است. از طرفی میزان ازون تروپوسفری که یک آلاینده‌ی محیطی است، محسوس بوده و به‌ویژه نقش آلاینده‌ها در ایجاد آن قابل توجه است. وجود اینورژن در استراتوسفر به دلیل سازوکار تشکیل لایه ازون در آن ناحیه است.

کلیدواژه ها:

لایه ازون ، استراتوسفر ، بروئر ، ازون سوند ، اصفهان